Kadir ÜSTÜN, SETA Washington D.C. Koordinatörü
Cumhuriyetçi Parti ön seçim sürecinde Nikki Haley beklendiği gibi yarıştan çekildi. 15 eyalette ‘Süper Salı’ günü yapılan ön seçimlerde Trump bütün eyaletleri kazanmayı başardı. Trump birçok eyalette %70’lerin üzerinde ezici üstünlük sağladı ancak özellikle Virginia gibi eyaletlerde %60’lar civarında kalması parti içinde onun adaylığından memnun olmayan önemli sayıda seçmenin olduğunu gösterdi. Haley’nin kazanmaya en fazla yaklaştığı Vermont, Utah ve Colorado’da Trump’ın oyları %50,2, %56,4 ve %63,2 civarında kaldı. Trump’a karşı valilik yaptığı kendi eyaleti olan South Carolina’da yenilen Haley’nin Süper Salı’da zaten kazanması beklenmiyordu. Ancak merak edilen konu Trump’a karşı isteksiz seçmenin ne kadar olduğuydu. Bu seçim sonuçları Cumhuriyetçilerin kesin tercihinin Trump olduğunu ancak partinin tamamının eski başkanın arkasında kenetlenmediğini gösterdi.
HALEY’NİN BAŞARISI(ZLIĞI)
Amerikan seçimlerinde özellikle salıncak eyaletlerde kendi parti seçmeninin sandığa gitmesinin hayati önemde olduğu düşünüldüğünde, Trump’ın Biden’a karşı bağımsız seçmenin oyunu almaya çalışırken bir yandan da Cumhuriyetçi seçmenin peşine düşmesi gerektiği görülüyor. Nikki Haley’nin yarıştan çekildiğini açıkladığı konuşmada, Trump’a destek mesajı vermemesi parti içi muhalefetin kolaylıkla göz ardı edilemeyeceğini hatırlatma niyeti taşıyordu. Haley, Trump’ın ‘kendisine oy vermeyenlerin oyunu almak için çaba göstereceğini umduğunu’ söyleyerek buna işaret etti. Süper Salı öncesinde Trump’ın rahat kazanacağının ve parti adaylığının neredeyse kesin olduğunun bilinmesine rağmen, birçok eyalette seçmenin dörtte biri Haley’ye oy vererek tepkisini gösterdi. Haley’nin geçtiğimi hafta kampanya reklamları için ciddi miktarda bir para harcamadan bu kadar destek bulması Trump’ın adaylığından tatmin olmayan geniş kitlelerin varlığını gösteriyor.
Seçim gecesi yaptığı konuşmada sonuçları tarihte eşi görülmemiş bir zafer olan sunan Trump, parti içinde bütünlük için çalışacağını ve bütün ülkeyi birleştireceğini söyledi. Bunu söylemesi parti içinde kendisinin adaylığından memnun olmayanların varlığının farkında olması olarak okunabilir. Ancak Trump’ın ‘kazanmak birleşmeyi getirecektir’ şeklindeki sözleri muhaliflere karşı nasıl bir tavır takınacağını işaret ediyor. Onların muhalefetinin meşruiyetini kabullenmeyen Trump, bu seçmenin bir şekilde kazananın yanına geçeceklerine güveniyor. Haley’ye karşı sert bir dil kullanmakla birlikte onun taraftarlarını MAGA hareketine katılmaya çağıran Trump, bir yandan da rakibinin finansmanının büyük oranda ‘radikal sol Demokratlardan’ geldiğini iddia etti. Parti içi muhalefetin adeta kendine mahkûm olduğu mesajını veren Trump’tan farklı olarak Biden, Haley taraftarlarıyla birçok ortak noktaları olduğunu söyleyerek onların da desteğine talip olduğu mesajını verdi.
KASIM’A DOĞRU
Kasım seçimlerinde Haley’nin Biden’a karşı Trump’tan daha fazla şansı olduğunu gösteren anketler, Cumhuriyetçi seçmeni ikna edemedi. Trump’ın Cumhuriyetçi Parti’yi kendi imajı etrafında dönüştürmüş olması alternatif isimlere yaşam alanı tanımıyor. Haley’nin buna rağmen zayıf da olsa varlık göstermesi kendi siyasi geleceği açısından önem taşıyor. Trump kasım seçimlerinde Biden’a karşı tekrar kaybederse, Haley haklı çıkmış olacak ve 2028 seçimlerinde en güçlü aday olarak öne çıkabilir. Trump’a karşı de Santis’ten daha uzun süre dayanabilen Haley, partinin Trumpçı tabanını ikna etmeyi başaramadı ancak kendince tarihe bir not düşmüş oldu. Buna karşın yenilse de kendini kazanan taraf olarak lanse etmekte son derece mahir bir siyasi karakter olan Trump’ın kasımda kaybetmesi tamamen sahneden çekilmesi anlamına gelmeyecektir. Trumpçı MAGA hareketinin Cumhuriyetçi Parti platformunun belirlenmesinde kritik bir rolü olacağını tahmin etmek zor değil.
Trump’ın kendi tabanının gücüyle parti adaylığını kazanması karşısında Biden çok daha rahat bir ön seçim süreci geçirdi. Ciddi oy alan bir rakibi olmayan Biden’ın en önemli problemi Filistin meselesinde ateşkes için bastırmamasının yarattığı protesto hareketi olarak öne çıkıyor. Daha önce kritik salıncak eyaletlerden biri olan Michigan’da 100 binin üzerinde protesto oyu çıkmıştı. Salı gecesi diğer bir salıncak eyalet olan Minnesota’da 45 bin civarında protesto oyu çıktı. Bu rakamlar, başkanlık seçimlerinde odak noktası haline gelen salıncak eyaletlerde, Biden’ın Arap ve Müslüman seçmenin liderlik ettiği protesto hareketini ikna etmesi gerektiğini gösteriyor. Süper Salı seçim sonuçları, Michigan’daki protesto hareketinin North Carolina ve Massachusetts gibi başka eyaletlerde de karşılık bulduğunu gösterdi. Biden’ın parti içindeki muhalefeti yatıştırmak için Netanyahu’dan memnuniyetsizliğini basına sızdırması ve ateşkesin an meselesi olduğunu söylemesi protesto oylarını azaltmaya yetmemiş görünüyor.
Biden kampanyası, Biden’ın seçim gecesi Haley’yi aradığını söyleyerek Trump karşıtı Cumhuriyetçi oylara talip olduklarını göstermeye çalıştı ancak Demokrat Parti içindeki protesto oylarıyla ilgili bir yorum yapmadı. Bu durum Biden’ın salıncak eyaletlerdeki parti içi muhalefeti yanına çekmek için bir stratejisi olmadığına işaret ediyor. Bununla birlikte Haley’ye oy veren merkeze yakın Cumhuriyetçi seçmene talip olduğu açık. Dolayısıyla şu aşamada muhalefeti yanına almaya çalışmaktan ziyade rakibinin muhaliflerini yanına çekmeye çalışıyor. Trump için de benzer bir durum söz konusu zira o da Cumhuriyetçi muhaliflerden çok Biden’dan memnuniyetsiz siyahi seçmen gibi farklı gruplara odaklanmış görünüyor. Biden-Trump yarışının kesinleşmesi sonrasında, her iki kampanyanın da hem farklı kesimlerden oy almak hem de parti içi muhalefeti yanına çekmek mecburiyeti var. Aksi takdirde karşı tarafın hamleleri karşısında parti içi muhalefet dolayısıyla kırılganlık yaşayabilirler.
