Üsküdar Üniversitesi Adli Bilimci ve Türkiye’nin Düşünce Fabrikası’nın (TÜRKSAM) konuk yazarı Bert Canbolat, “Suç ve Suçluluğun Önlenmesi Bağlamında Uluslararası Suçlarda Teknoloji Kullanımı: Entrochat” başlıklı bir yazı kaleme aldı.

UHA / İnternational News Agency

Yazarı Bert Canbolat’ın yazısı şöyle:

Teknoloji hayatımızda önemli bir yer kaplıyor. Gün geçtikçe hayatımızı ona bırakıyoruz. Bir seyahate çıktığımızda bile nerelere gideceğimize, en ucuz bileti nasıl alabileceğimize ve daha birçok şeyin cevabına yapay zekâ destekli ürünler aracılığı ile ulaşıyoruz. Elbette teknoloji dediysem insanların günlük yaşamlarında kullanabildiği yeniliklerden bahsediyorum. Misal olarak, internet sağlayıcılarının gelişmesi neticesinde, artık öğreticiler ve öğrenciler de istenilen zaman dilimi ve istenilen yerde ders yapabiliyor, bu vesileyle eğitim sistemi kendini sürekli modernize ediyor.

Teknolojik gelişmeler, bir yönüyle hayatımızın birçok alanını rahat, hızlı ve konforlu hale getirmekte, bir diğer bir yönüyle de çeşitli istismarlara ve suç unsurlarının gelişimine de olanak sağlamaktadır. Teknoloji alanında yaşanan gelişmeleri suçluların da oldukça verimli şekilde kullanacağını unutmamak gerekir. Breaking Bad isimli diziyi izleyenler hatırlayacaktır. Filmde bir kimya öğretmeninin metamfetamin üretimini, buna bağlı olayları izleyicilere sunulmaktadır. Bahsedeceğimiz konu da kesinlikle bir sanat yapımına konu olacak cinsten.

Avrupa Birliği (AB), bölge ülkelerinin refahı ve gelişimi için çok önemli bir oluşumdur. AB Schengen ile birlikte üye ülkeler arasında sınırsız dolaşım hakkı sağlamaktadır. Elbette bu durum suçluların da bölgesel dolaşım sağlamasını kolaylaştırmaktadır. Sınırların olmadığı rahat bir şekilde serbest dolaşım imkanına sahip suçlular daha kolay iş birliğine gidebilmiştir. Bu alan genişliğinin yanı sıra, bilişim ve iletişim imkanlarının gelişmesini fırsat bilen suç şebekeleri yeni yöntemler ile ortaya çıkmıştır. Bu yöntemlerden en ses getiren ‘Encrochat’ platformundan bahsedeğim.

Encrochat şifreli bir mesajlaşma platformudur. Sunucuları Fransa’da bulunmaktadır. Yine Encrochat ile uyumlu Encrophone isimli bir telefon da üretilmiştir. Şifreli telefon endüstrisi, müşterilerine her anlamda dirençli telefonlar ve mükemmel anonimlik sağlamaktadır. Encrochat’in telefonlarının çoğu İspanyol bir firma tarafından 2018’de piyasaya sürülen BQ Aquaris X2’ye dayalı olarak değiştirilen bir Android cihazdır. Cihaz, normal ve gizli mesajlaşma yapmak için olmak üzere ikili bir işletim sistemine sahiptir. Cihazlarda kamera, mikrofon, GPS aktarıcısı ve USB bağlantı noktası kaldırılmıştır. Bunun yanı sıra kullanıcıların cihazda yer alan tüm mesajları anında silebilmesi için bir PIN kodu oluşturulmuştur. Aynı zamanda yanlış şifre girilmesi durumunda da veriler silinmektedir. Hatta cihazlar uzaktan yardım masası tarafından da silinebilme özelliğine sahiptir.

Bu şifreli iletişim yöntem ilk kez 2017 yılında Fransız Jandarması tarafından tespit edilmiştir; yapılan operasyonlarla Encrochat’e sonunda erişim sağlamıştır. 2019 yılında ilk dava açılmış, 2020 yılında Europol ile Avrupa çapında suç örgütlerine yönelik eylem grubu oluşturulmuştur.

Europol ve Birleşik Krallık Ulusal Suç Ajansı’nın yaptığı operasyonun ardından verilen bilgilere göre uygulamanın kullanıcılarının büyük kısmı suç örgütü üyeleri olduğu, daha çok kokain, esrar ticareti ve kara para aklama suçlularının kullanımında olduğu ortaya çıkmıştır. Yapılan operasyonlarda 106 Encrochat cep telefonu ele geçirilmiş ve 200 kadar cinayetin önlendiği açıklanmıştır. Cihazların ise 1.600 Sterlin değerinde olduğu belirtilmiştir. Ardından yapılan operasyonlarda 746 şüpheli yakalanmış 54 milyon Sterlin nakit para ve 1,5 ton kokain ele geçirilmiştir.

Europol ekibi ve 3’üncü ülkelerin katılımı ile Avrupa dışında da operasyonlar yapılmıştır. Europol tarafından yapılan açıklamaya göre 2020 yılında Encrochat’in kaldırılmasının ardından 6.558 kişi tutuklanmış ve 900 milyon Euro ele geçirilmiştir. 60.000’den fazla kullanıcı ve 115 milyondan fazla suç konuşması analiz edilmiştir.

Yargılama sonucu suçlular 7 bin 134 yıl hapis cezası almıştır. 739,7 milyon avro nakit para ele geçirilmiş ve banka hesaplarında 154,1 milyon Euro dondurulmuştur. 30,5 milyon kimyasal uyuşturucu hap, 103,5 ton kokain, 163,4 ton esrar ve 3,3 ton eroin ele geçirilmiştir. 971 araç, 271 mülk veya ev, 83 tekne ve 40 uçak ele geçirilmiştir. Encrochat, uluslararası ölçekte yaklaşık 1.000 Euro’ya telefon sattığı, 7/24 destekle altı aylık bir süre için 500 Euro maliyetle dünya çapında abonelikler sunduğu tespit edilmiştir.

Encrochat ne ilk ne de sondu. 2016 yılında ülkemizde meydana gelen hain darbe girişimi öncesinde de terör örgütünün Bylock uygulamasını kullanarak hazırlandığını görmüştük. Suç örgütlerinin blockchain teknolojisini kullanarak para aklaması da günümüzde yaygınlaşmıştır. Deepweb, darkweb yolları ile pedofillerden birisini öldürmek için seri katil arayanlara kadar kişiler ödeme yöntemi olarak blockchain teknolojisini tercih etmektedir.

Encrochat vakasında, suçluların adeta bir şirket gibi çalıştığı görülmektedir. Yazılım ve uygulamanın üretildiği, buna uygun telefonların oluşturulduğu mahrem şekilde satıldığı tespit edilmiştir. Satışın ardında abonelik hizmeti verildiği ve bilgilerin hızlıca silinebilmesi için yöntemler belirlendiği görülmüştür.

Bu ve benzeri vakalar için güvenlik birimlerinin doğru verilerle raporlama yapmaları ve bunların önce ulusal ardında uluslararası veri tabanları ile birleştirerek ortak hareket etmeleri çok önemlidir. Suç örgütlerine yapılan operasyonlarda hep aynı marka telefonların çıkmasının raporlanmaması veya ulusal çapta farklı yerlerde yakalandıktan sonra bir eşleme yapılmaması durumunda önemli deliller elden kaçmış olacaktır. FETÖ operasyonlarında elde edilen C serisi 1 dolarların yöneticilerde, J serisi 1 dolarların ise üyelerde olduğu tespiti hayati bir önem taşımaktadır. Durumun önemine anlaşılması için bir diğer örnek, İnterpol’ün çocuklara yönelik cinsel istismar veri tabanı bulunmaktadır. Bu veri tabanı sayesinde görüntülerden elde edilen örneğin bir şeker paketi veya yöresel bir perde aracılığı ile suçluların tespit edilmesi aşaması ilerletilmektedir.

Güvenlik kuvvetlerinin teknolojiden bilinçli şekilde faydalanması suçluların daha çok insanı mağdur etmesinin önüne geçilmesi için çok önemlidir. Dijital veya dijital yollar ile işlenen suçların veri tabanlarının oluşturulması ve olay yeri inceleme ekiplerinin bu konuda eğitimlerinin arttırılması gerekmektedir. Her saniye gelişen teknoloji ve uygulamalara asgari düzeyde hakim kurullarımızın olmasına rağmen sahada yer alan personele de bu bilgilerin aktarılması alınacak kamusal tedbirler açısından önemlidir.

https://news.sky.com/story/encrochat-what-it-is-who-was-running-it-and-how-did-criminals-get-their-encrypted-phones-12019678 , Son Erişim Tarihi 21.08.2023

https://www.europol.europa.eu/media-press/newsroom/news/dismantling-encrypted-criminal-encrochat-communications-leads-to-over-6-500-arrests-and-close-to-eur-900-million-seized  , Son Erişim Tarihi 21.08.2023

https://www.interpol.int/Crimes/Crimes-against-children/International-Child-Sexual-Exploitation-database  , Son Erişim Tarihi 21.08.2023

https://www.sabah.com.tr/gundem/2016/08/09/iste-fetonun-1-dolar-sifresi  , Son Erişim Tarihi 21.08.2023

***