Kızıldeniz’deki kriz nedeniyle fiyatlar yükseliyor

ABD bir süre önce uçak gemisi USS Dwight D. Eisenhower’ı Kızıldeniz’den çekerek yerine USS Theodore Roosevelt ve refakat gemilerini gönderdi. Amerikan filosunun buradaki öncelikli görevi, Arap Yarımadası’ndan Süveyş Kanalı’na kadar uzanan deniz nakliye yollarını korumak.

Bu haber, manşetlere pek taşınmadı ve kamuoyunun fazla ilgisini çekmedi. Ama Kızıldeniz’den geçen deniz yolunun dünya ticareti için önemi hayli büyük.

Husi milisleri, altı aydan bir süredir Yemen’den gelen ve sahipleri yada işletmecileri nedeniyle İsrail ile ilişkilendirdikleri gemilere ateş açıyor.

Bloomberg haber ajansı, 20 Haziran’da geçtiği haberde, Gazze krizinden Filistin’den yana tavır alan Husilerin, SİHA kullanarak kömür taşıyan bir yük gemisini batırdığını bildirdi.

Husilerin saldırılarına karşılık olarak ABD ve İngiltere, son aylarda Yemen’deki milis mevzilerini defalarca vurdu. Ayrıca uluslararası koalisyona ait başka savaş gemileri de Yemen kıyılarındaki nakliye trafiğini güvence altına almaya çalışıyor. Alman donanması da AB’nin “Aspides” misyonu kapsamında “Hessen” fırkateyni ile bölgede boy gösteriyor.

Maliyetler yeniden yükseliyor

Gazze’deki çatışmaların başladığı geçen yılın Ekim ayından bu yana, küresel ticaret büyük bir baskı altında. Dünyanın dört bir yanındaki tüccarlar, daha yüksek nakliye maliyetlerini hesaba katmak ve mallarını sigortalatmak için daha fazla para harcamak zorunda.

Armatörler de gemilerini kaybetme riski önemli ölçüde arttığı için yüksek sigorta maliyetlerinden şikayetçi. İhtiyatlı davranarak Süveyş Kanalı’ndan geçmekten kaçınan ve bunun yerine Ümit Burnu’nu dolaşan gemiler ise daha uzun yolculuk sürelerini ve daha yüksek yakıt maliyetlerini hesaba katmak zorunda kalıyor.

“Drewry Dünya Konteyner Endeksi” navlun piyasasını izliyor ve fahiş fiyat artışlarını kaydediyor. Deniz, kara, hava ya da demir yolu ile yapılan taşımacılık faaliyeti için ödenmesi gereken bedel “navlun” olarak adlandırılıyor. Endekse göre, 40 feet’lik büyük bir standart konteyner için ortalama navlun fiyatı, Haziran ayında yüzde yedi artarken bir önceki yıla kıyasla yüzde 233 gibi muazzam bir artış gösterdi. Bazı güzergâhlarda fiyatlar daha da keskin bir şekilde yükseldi.

Kızıldeniz’de yaşananların dolaylı etkileri

Londra merkezli bağımsız finansal danışmanlık şirketi Capitol Economics’in ekonomisti Simon MacAdam, DW’ye şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Mevcut fiyat artışlarından doğrudan silahlı çatışmaların sorumlu olmadığı unutulmamalı. Pahalılığın asıl tetikleyicisi, ithalatçıların yıl boyunca stoklarında yeterli mal bulundurmalarını sağlamak için birçok siparişi öne çekmeleri gibi görünüyor. Ayrıca gemilerin Ümit Burnu’ndan dolaşmak zorunda kalması gibi faktörler, nakliye üzerinde büyük baskı oluşturuyor ve fiyatların daha da artmasına neden oluyor.”

Güney Afrika’daki Ümit Burnu çevresindeki rota, gemilerin Avrupa’ya ulaşmadan önce Afrika kıtasını tamamen dolaşması gerektiği anlamına geliyor.