İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü (İYTE) Öğr. üyesi YILDIZ, “Orta Asya‘daki su işbirliğinin önemi bölge ülkeleri arasında zamanla anlaşılacak”

ANKARA – UHA HABER / Su Politikaları Derneği Kurucu Üyesi ve Başkanı, Su Politikaları Uzmanı, Akademisyen, İnşaat Mühendisi ve İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü’nün Uluslararası Su Kaynakları Bölümü Öğr. üyesi Dursun YILDIZ, Orta Asya‘daki su işbirliğinin  öneminin bölge ülkeleri arasında zamanla anlaşılacağına dikkat çekti.

İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü (İYTE) Öğr. üyesi Dursun YILDIZ, ‘Orta Asya’da Sınıraşan Su Sorunlarının Bölgeye Özgü Özellikleri‘ konusunda yapmış olduğu araştırmayı ilk kez (UHA) Uluslararası Haber Ajansı‘yla paylaştı.

İşbirliği’nin Önemi Zamanla Anlaşılacak

Dursun YILDIZ, suyun başındaki ülkelerin zaman zaman Rusya’ya da güvenerek su konusundaki ileri bazı taleplerde bulunsalar da sonunda bu kaynağı bölge ülkeleriyle birlikte yönetmeye zorunlu olduklarının bildiğini hatırlattı.

Fergana’nın suyu, Özbek, Kırgız ve Tacik’lerin arasını bozuyor

Kırgızistan ve Tacikistan yapacakları barajlarla suyu depolayıp hidrostratejik bir üstünlük elde etseler bile bu politikalarını sürekli kılmalarının mümkün görünmediğini dile getiren YILDIZ, “Çünkü memba ülkeleri dünya pazarlarına aşağı havzadaki diğer ülkeler üzerinden ulaşmaktadır. Bu nedenle suyun başındaki ülkelerin suyu barajlarda tutarak elde ettikleri avantajın kalıcı olmayacağı görülmektedir.
Yani bu ülkelerin yapılan bir anlaşmayı bozup suyu barajlarda biriktirerek dönemlik bir fayda sağlaması akılcı olmadığı gibi enerji ithalatından ulaşım imkanlarının ortadan kalkmasına kadar birçok olumsuz sonuçlar yaratacağı da açıktır” dedi.

(İYTE) Öğr. üyesi Dursun YILDIZ, bu nedenle yukarı havza ülkelerinin böyle bir hidro-politika izlemelerinin zor olduğunu, diğer taraftan bu politikanın bölgedeki sıcak çatışma ihtimalini gündeme taşıyabileceğinin düşünüldüğünde ise Özbekistan ve Kazakistan’ın askeri gücünün Tacikistan ve Kırgızistan’a nazaran çok fazla olduğunun görüldüğünün ve bunun  da bu politikanın kolayca uygulanamayacağını ortaya koyan bir diğer husus olduğunu belirtti.

Orta Asya Ülkeleri 

“Tartışma ve Öneriler Orta Asya bölgesinin özgün koşulları dikkate alınarak bölgede orta ve uzun vadede akılcı bir planlama ile karşılıklı bağımlılık ilişkileri geliştirilebilir” diye konuşan YILDIZ,  şunları söyledi:

“Bu ilişkilerin gelişmesinde bölge ülkelerinin üretim alanlarında benzer üretim özellikleri taşımaları olumsuz bir faktör olarak düşünülebilir. Ancak teknolojik gelişmeler yardımı ile bölgede farklı ürün ve üretim alanları geliştirilerek işbirliği olanakları arttırılabilir. Ama bunun için de bölgesel bir liderlik gerekmektedir. Aslında bölgede çözüm odaklı bir su diplomasisi için bölge ülkelerinin demokratikleşmesi büyük önem taşımaktadır. Orta Asya devletleri halen siyasi alanda geçmiş yönetimden gelen alışkanlıklarının büyük bir kısmını sürdürmektedirler . Siyasal dönüşüm süreci içinde bulunan bu devletlerin aralarındaki önemli farklılıklara karşın, en önemli benzerlikleri geçmişte demokratik bir geleneğin ve rekabetçi bir anlayışın yokluğudur”.

Orta Asya’nın Geleceğinde Hidro-Politikanın Önemi

Bu etmenin uluslararası ortamdaki hâkim eğilime uygun olarak demokratik ilkelere dayalı bir devlet yapısı kurulmasının önündeki en önemli engeli oluşturduğuna vurgu yapan Dursun YILDIZ, Bu ülkelerdeki demokratik gelişmelerin bölge hidro-politiğine de olumlu yansımaları olacağını ifade etti.

YILDIZ,  su konusunda işbirliğine zorunlu olan Orta Asya’nın su sorununun çözümü için zamana ihtiyacı olduğunu belirterek, bu sürenin kısaltılmasının ise zor göründüğünü, ancak bu süre içinde sorunun kökleşmesi ve kronik hale gelmesinin  önlenebileceğini ve bu nedenle bölge ülkelerinin su konusunda bölge çapındaki projelere kategorik olarak karşı durmalarını önleyecek çalışmaların yapılmasını istedi.

Bunun yanısıra bu ülkelerin öncelikle kendi ülkelerinde suyu kendi çıkarları için daha verimli kullanma konusundaki çabalarının da teşvik edilmesini söyleyen Dursun YILDIZ, “Ülkelerdeki bu gelişme belirli bir aşamaya geldiğinde Orta Asya ülkelerinin bölge için Ortak bir projeye tam destek vermeleri mümkün olacaktır. Orta Asya’da su yönetimi sorununun sürdürülebilir çözümü için “Entegre Bölgesel Gelişme Projelerine” ihtiyaç vardır. Aslında Orta Asya bu konuda işbirliğine zorunlu bir coğrafya” olduğunun altını çizdi.

Dünya barışı hidro-politika ile ilişkilidir

“Su, 21. Yüzyıl’da üzerinde küresel politika ve stratejiler geliştirilen bir doğal kaynak olmaya başlamıştır” diyen YILDIZ, şöyle dedi:

“Bir diğer deyişle bu yüzyıl suyun hidropolitik ve jeopolitik bir kaynak olarak daha fazla gündeme geleceği bir yüzyıl olacaktır. Bu da su sorunlarının politik zeminde daha çok ele alınacağı ve gündem oluşturacağı anlamına gelir ki bu bölgelerden birisi de Orta Asya olacaktır.

Orta Asya’da suyun politik tehdit unsuru haline gelmesi kaçınılmaz bir husus değildir.Ancak bunun için bölge ülkelerinin kategorik karşıtlıklara uzak durup işbirliği olanaklarını kaçırmama konusunda çok dikkatli olmaları gerekmektedir”. (son)

HABER : Ataner YÜCE

[UHA Haber Ajansı, 29 Haziran 2022]