Fransa’da askerlerin yayınladığı bildirilerin arka planında hangi etkenler var?

20 emekli general, emekli ve muvazzaf 100 kadar subay ile binden fazla askerin, aşırı sağcı Valeurs Actuelles dergisinin sitesinde 21 Nisan’da yayımladıkları bildiride, ülkede büyüyen bir kaos olduğu iddiasında bulunularak, Cumhurbaşkanı Macron’a bu kaosu engellemezse iç savaş çıkacağı ve ölümlerden sorumlu olacağı uyarısında bulunulmuştu.

Aynı dergide yayınlanan ikinci bildiride de bu uyarılar tekrarlandı. Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, bakanlar, milletvekilleri ve generallere hitaben yayımlanan ikinci bildiride, “Fransa’nın düşmanlarıyla mücadele eden ve 21 Nisan’daki açık mektuba imza atan emekli general, emekli ve muvazzaf subay ile askerlerin, iktidara sorun çıkaran kişiler olarak adlandırıldığı ancak onların tek hatalarının ülkesini sevmek olduğu” savunuldu.

Bildiride, “Eğer iç savaş patlak verirse, ordu kendi topraklarında düzeni sağlar çünkü ondan istenecektir. Hiç kimse böylesine korkunç bir durumu isteyemez.  Büyüklerimiz de (emekli askerler) istemez. Ama evet, yine Fransa’da iç savaş sessizce hazırlanıyor ve bunu çok iyi biliyorsunuz” ifadeleri kullanıldı.

‘Toplum içinde bir karşılık oluşturacaktır’

Diplomatik İlişkiler ve Politik Araştırmalar Merkezi Başkanı Tolga Sakman, Sputnik’e yaptığı değerlendirmede, “Fransa’da ‘Büyük Sessizlik’ denilen bir yasayla askerlerin ve askerliğe tekrar kabul edilebilecek emekli askerlerin, siyasi veya dini yorum yapmaları yasaklandı. Buna rağmen bu bildiriler yayınlandı. Ancak bu bildirinin Fransa gibi bir yerde askeri darbeye gitme olasılığı düşük. Bugün böyle bir altyapının olduğunu düşünmüyorum. Ama toplum içinde askerlerin bu kadar net yorum yapması bir karşılık oluşturacaktır” dedi.

‘Bu askerlerin açıklaması ile Sarı Yeleklileri birbirine bağdaştıramıyorum’

Peki, bu bildirilerin arka planında hangi etkenler var? Sakman, bu konuda şunları söyledi:

“Sarı Yelekliler, Fransa için önemliydi ve siyaseten yıkıcı etkileri de oldu. Ama bu askerlerin açıklaması ile Sarı Yeleklileri birbirine bağdaştıramıyorum. Fransa’nın özellikle Afrika üzerinde aktif dış politikası vardı. Ayrıca içeride de Fransa’da yaşayan eski sömürge topraklarından gelmiş olanlar, Müslümanlar var. Bunlar Fransa topraklarında belirli sınırlar içinde yaşıyor ama bu aktif dış politikada Macron yönetimi bazı değişiklikler yaptı. Bazı geri adımlar attı. Hatta bu dış politikada geri adımlar attığını gizlemek ve kendini iç kamuoyuna kanıtlamak için Doğu Akdeniz’deki varlığını arttırdı, yeni çatışma alanları yarattı. Ayrıca içeride özellikle Müslümanları baskılayan de facto bir durum vardı. Müslümanları dönüştürmek için Fransız İslam’ı gibi projelerle İslam’ı Fransızlaştırma girişimi olduğunu söylediler ama bunu konuşurken Fransa’da İslam’ı daha görünür hale getirdiler. Bunlar belli kesimleri rahatsız etti. Keza bu bildiriye aşırı sağcı siyasi lider Marine Le Pen’in destek vermesinden de neye karşı olduğunu anlayabiliriz. Yani askerlerin söylediği azınlıklar sorunu ve dış politikada gelinen durumla ilgili.”

‘Bu bildiri, NATO lehinde bir durum değil’

Fransız Cumhurbaşkanı Macron, Avrupa Ordusu önerisiyle NATO’dan bağımsız bir askeri kuvvet oluşturulmasını öneriyordu. Bildirilerde yer alan askerlerin bu öneriden rahatsız olup böyle bir hamleye girişme ihtimalini de değerlendiren Sakman, şunları kaydetti:

“Aslında bu bildiri, NATO lehinde bir durum değil. Macron’un öncülüğünde bir Avrupa Ordusu’ndan bahsedildi. Fakat İngiltere’nin AB’den ayrılmasıyla Avrupa Ordusu’nun çok büyük bir askeri kapasitesini kaybettiler. Bunun üzerine Almanya da ülkesindeki NATO varlığını kaybetmek istemiyor. Fransa tek başına kaldı. Bu da Avrupa Ordusu’nu sadece bir hayal olarak bıraktı. Biden da Avrupa ile yeni ilişkiler kurmak istiyor. Bunun nedenlerinden biri de NATO’yu güçlendirmek. Çünkü Biden politikası klasik Amerikan dış politikasına yaklaştı. Avrupa’nın Rusya ve Çin ile ısınmış ilişkilerini kesmek istiyor. Ordudan böyle bir tepkinin gelmesi Fransa’yı daha NATO’ya çekebilecek yani Avrupa Ordusu fikrini yok edebilecek bir girişim değil. Çünkü Fransız ulusal kimliğini daha da destekleyen bir bildiri. Hem bu açıdan baktığımızda NATO adına bir işe yaramaz, hem de Biden böyle bir risk alacağını sanmıyorum. Bildirideki askerlerin bu yorumundan sonra hiç istemese de toplum baskısı nedeniyle Macron yönetimi bazı önlemler almak zorunda kalacak. Askerin bazı yetkilerini kısıtlamak zorunda kalabilir. Biden’ın NATO ordusu olan Fransa ordusunun askerlerinin kısıtlamasını isteyeceğini düşünmüyorum. Yani NATO adına bir işe yaramaz.”