Dünya, Covid-19 sonrası nasıl bir yer olacak?

UHA HABER / Dünya neredeyse görünmez bir düşman, bir virüs tarafından “yerle bir edildi”. Milyonlarca insan ölür, korkular ve yoksulluk riski artarken bu mikroskobik “kötü adamın” tarihi nasıl değiştirdiğini göreceğiz.

Post-covid dünyası neye benzeyecek? Bu konuyu üç uzmana, küresel tarih profesörü Peter Frankopan, Chicago Üniversitesi’nde sosyal bilimci Karina Knorr-Cetina’ya ve Ekonomi Profesörü Jean-Paul Fitoussi’ne sorduk.

euronews

Peter Frankopan, euronews’e hoş geldiniz. Küresel tarih uzmanı olarak, Covid-19’un bu kadar hızlı ve kolay yayılma yeteneğinin pandemi tarihinde mutlak bir yenilik olduğunu düşünüyor musunuz?

Peter Frankopan

Hayır, yani, teknolojinin ve seyahat bağlantılarımızın virüslerin çok daha hızlı hareket etmesine izin verdiği bir dünyada yaşıyoruz, ancak pandemi küresel tarihin çok önemli bir parçası, binlerce yıl öncesine gidiyor. Sorun insanlık olarak hayvanlar alemine yakın yaşam tartımız. İnsanlar için zararlı ve tehlikeli hale gelen şeylere atlayan hayvanlara yakın varlıklarız, bu da sahip olduğumuz gıda kaynakları için ödediğimiz bedelin bir parçasıdır.

“Bu salgınla ilgili olağandışı olan şey Avrupa’ya ne kadar hızlı yayıldığı gerçeğiydi”

Bu salgınla ilgili olağandışı olan şey, Wuhan’da tespit edildikten sonra Avrupa’ya ne kadar hızlı yayıldığı gerçeğiydi, ama aslında, bu hız unsurlarına bile farklı bakılması gerekiyordu. Yani şimdi ilk tanımlamadan bu yana bir buçuk yıldan fazla bir süredir buradayız ve daha şimdilerde virus Hindistan’ı savurmaya başladı. Yani bu şeyler zamana yayılıyor. Fakat bize nasıl iletişim kurduğumuz, nasıl seyahat ettiğimiz hakkında çok şey anlatıyor. Ama bence hız düşündüğümüz kadar dramatik değil.

euronews

Geçmişe dönüp baktığımızda ve önceki salgın hastalıklarla karşılaştırdığımızda, bu salgın küresel siyasi düzeni nasıl değiştirebilir?

Peter Frankopan

Bence her şey daha sonra ne olacağına bağlı. Demek istediğim, pandemi olmadan önce herkes Çin’in çok hızlı bir şekilde hem öngörülebilir hem de öngörülemeyen şekillerde yükseldiği bir zaman olduğunun farkındaydı. Rusya, komşularıyla özellikle Ukrayna ile ilişkileri zaten son derece sorunluydu. İklim değişikliği ve bunun Güney Asya, Orta Doğu ve Batı Afrika üzerindeki etkisi, birçok insanın düşündüğü veya endişelendiği konulardı. Yani biz yine de büyük bir değişim döneminde yaşıyorduk.

“Gerçek uzun vadeli etki küresel yoksulluk üzerinde olacak”

Bazı açılardan bu, salgın bir katalizör görevi gördü. Herşeyi yavaşlattı. Kuşlar daha çok cıvıldıyor, çünkü çok fazla seyahat etmiyoruz. Ancak gerçek uzun vadeli etki küresel yoksulluk üzerinde olacaktır. Bu tür ortamlarda en fazla baskının geldiği yer burası olur. Çünkü zengin ülkeler ihtiyaç duydukları maksimum borcu yapabilir ve yatırımcıları onlara geri ödeyeceklerine dair ikna edebilir. Ancak gelişmekte olan pazarlar ve gelişmemiş ülkeler şimdiden korkunç derecede zor durumda ve bu boşluk önümüzdeki yıllarda çok daha kötü hale gelecek.

euronews

Ve tekrar tarihe dönelim. Pandemilerden kaynaklı böyle ekonomik veya veya finansal etki gördük mü?

Peter Frankopan

Bu salgının farkı, milyonlarca insanı etkilemesine rağmen aslında ölüm oranlarının o kadar da kötü olmaması. Televizyondan çok dramatik görünüyor tabi ama mesela İspanyol gribi, örneğin 100 yıl önce, şimdi 100 yıl önceki ölüm seviyelerinde olsaydık, üç milyon yerine 250 milyondan fazla kişi ölmüş olurdu.

Dolayısıyla, bu ölümlerin her biri aile için bir trajedi ve elbette daha iyi önlemler alınırsa önlenebilir. Ancak bu, emek ilişkisini aynı şekilde değiştirmeyecek çünkü etki olarak büyük bir demografik değişiklik yok. Hükümetlerin borçlarını nasıl yönettikleri ve siyasi merkezler ile vatandaşlar veya vergi mükellefleri arasındaki bu ilişkiyi nasıl yeniden kurmaya karar verdiğimizle ilgili. Bu zaten devam etmekte olan gerçekten önemli bir tartışma. Ancak önümüzdeki birkaç yıl içinde daha alevlenecek.

euronews

Post-covid dünyanın daha az birbirine bağımlı olacağını düşünüyor musunuz?

Peter Frankopan

Ayrılmanın da karanlık bir tarafı olduğu konusunda endişeliyim. İnsanların tahmin ettiğiniden çok daha zor olduğunu düşünüyorum. Açıkça görülmesi gereken yüksek düzeydeki jeopolitik yapboz parçaları var. Ama hayır, bence, umarım normale döneriz çünkü normale dönmezsek, bu sonuç olarak enflasyon ve daha yüksek fiyatlar anlamına gelir ki kısa vadede yıkıcı olacak olan budur.

euronews

Rus aşısı, Sputnik, bir güç politika aracı mı yoksa ortak düşmanımız Covid’e karşı bir silah mı?

Peter Frankopan

Rusların aşılarını sunduğunu gördüğümüzde, bunun bir araç olduğunu düşünüyoruz. Ve ilk soru, peki, bizim paralelimiz nedir oluyor. Aşı nerede, bizim ve dünyanın diğer bölgelerine tıbbi desteğimiz nerede? Neden aşılarımızı aynı sözde diplomatik yolla eşit şekilde kullanmıyoruz? Bu yüzden elbette Moskova kozlarını kullanmaya çalışacak. Şimdi olduğu gibi, Rusya küresel olarak çoğu insanın düşündüğünün aksine çok daha zayıf bir konuma sahip. Ama diplomasi konusundaki yeteneklerini oldukça dikkatli kullanması gerekiyor.

Sanırım biz Avrupa’da ne istediğimiz fikrine kapandık. Aslında, aşıların Avrupa’dan dünyanın diğer bölgelerine nakliyesini kısıtlamaktan bile bahsettik, ve ilaç endüstrimizde, gelişmekte olan dünyada hayat kurtaracak ilaçların fiyatını düşürmek için fikri mülkiyetin kullanılmasını önlüyoruz. Sanırım Avrupa’da herkesin herşeyi kendi isteğine göre yapmasını bekliyoruz. Ama aslında aynada kendimize baktığımızda, daha iyi yapmamız gerektiğini düşündüğüm çok şey var.

euronews

Bir dünya vatandaşı olarak, artık pandemiler nedeniyle serbest ticaret anlaşmalarının yanı sıra bölgesel gruplamalarda sağlık sistemi kurallarına ve tıbbi araştırmalara daha fazla önem vermeye mecbur muyuz?

Peter Frankopan

Komik olan şu ki, bu tür krizler genellikle olumlu sonuçlar getiriyor ve salgının bize öğrettiği şeylerden biri, hastalığa ve salgınlara karşı çok daha entegre bir küresel tepkiye sahip olmamız gerektiği. Üniversitelerle araştırma merkezleri arasındaki işbirliğinin hızlı ileyişi sayesinde ok sayıda aşının geliştirildiğini görme süreci gerçek bir mucizeydi.

Gerçek şu ki, tıbbi fonların yalnızca yüzde üçü antivirüs araştırmalarına gidiyor. Ve bence bunun sonucu olarak, hastalıkları iyileştirmek için daha yapısal bir şekilde nasıl daha iyi işbirliği yapabileceğimizi düşünme şeklimiz, kanser veya AIDS gibi şeylerde gerçekten önemli. Bence bu işbirliğinin başka alanlara da kopyalanabilmesi için gerçek bir umut var, böylece birlikte nasıl çalışacağımıza dair bazı avantajlar sağlayacağız. Elbette sorun politikacıların her zaman işleri berbat etmeleri. Çünkü genellikle olması gerekmeyen sorunlara neden olurlar veya birbirleriyle güç oyunları oynarlar. Ancak işbirliğinin tıbbi yönüne gelince, pandemi sona erdiğinde umarım daha iyi bir konumda olacağımızı düşünüyorum.

euronews

Sadece son bir soru. Bu salgının rakamları, daha önce de söylediğin gibi trajik ve korkunç, ancak 14. yüzyılın İspanyol gribi ve vebasıyla karşılaştırıldığında, Covid’in etkileri insanlık için daha az zararlı görünüyor. Atalarımızdan psikolojik olarak daha savunmasız mıyız?

Peter Frankopan

Bunu sana söyleyemem. Binlerce yıla bakan bir küresel tarihçi olarak size söyleyebileceğim şey, insanların çok dirençli olduğu. Yıkıcı savaşların sonunda, soykırımların ardından, büyük trajedinin ardından kendimizi toparlamakta oldukça iyiyiz. Ayağa kalkmakta oldukça iyiyiz ve bazı dersler almaya çalışıyoruz. Sanırım beni endişelendiren bu değil. Sorun şu ki, hükümetler çok ciddi miktarda borç aldıklarında, yükümlülüklerini yerine getiremediklerinde düzensiz kararlar almaya teşvik edilebilirler. Hepimiz biliyoruz ki, masanızda yeterince yiyecek yoksa veya paranız biterse, işte o zaman sorunlar ortaya çıkar. Bence dünyanın gelişmiş ekonomilerinde şu anda daha dirençliyiz.

“Endişe, destekleme kapasitesi olmayan devletler arasındaki çatışmaların tırmanması olacak”

Ancak endişe, destekleme kapasitesi olmayan devletler arasındaki çatışmaların tırmanması olacak. Ve başarısız hasatlarla kötü hava olayları da var tabi. Bu yıl Fransa’da üzüm yetiştiriciliğinden, üzüm sezonundan tahıl fiyatlarına kadar tarım piyasalarında şu anda büyük miktarda değişkilik görüyoruz. Ve bunların kontrolden çıkması çok fazla zaman almaz. Öyleyse esneklik anahtar soru değil. Soru şu ki, insanlar farklılıklarını geride bırakıp savaşıyorlar mı yoksa pasifik olarak çalışıp birbirlerini desteklemenin bir yolunu mu buluyorlar? bence bunu görmemiz gerekecek. Ama bir iyimser ve bir pragmatist olarak, geçmiş sorunları çözmekte oldukça iyi olduğumuzu düşünüyorum.

euronews

Toplumlarımız aylarca izolasyona, yalnızlığa ve sosyal engellere dayandı. İnsanlar hayatlarını kökten değiştirmek zorunda kaldı. Dr. Knorr Cetina, Euronews’e hoş geldiniz. Dünyanın pandemilerden ne tür temel dersler çıkardığını düşünüyorsunuz?

Dr. Knorr Cetina

Temel ders kesinlikle şu ki, bu sadece biyolojik bir sorun ya da epidemiyolojik bir sorun değil, aynı zamanda sosyal hayatımızda da büyük aksamalara neden oldu. Normalde sahip olduğumuz hafif bağların birçoğu normalde sosyal hayatta aslında büyük anlamlar ifade ediyor. Mesela bir cafeye gidip bir kahve istersem, bir gülümseme alırım, bir hizmet alırım. Teşekkür ederim. Bunlar tamamen taahhüt dışı değiş tokuşlar, yine de içinde yüzdüğümüz medyaya benzeyen bir tür sosyal etkileşim üretiyor. Ve bu etkileşim neredeyse ortadan kayboldu.

euronews

Toplumun yaşlılara karşı davranışına bir şekilde şaşırdınız mı? Çünkü birdenbire toplumda yaşlıların hayatına dair büyük bir endişe oluştu. Gerçekten terk edilmemişlerdi.

Dr. Knorr Cetina

Evet, bence bu tüm olanların çoğunlukla gerçekten olumlu bir parçasıydı, çünkü böyle olması gerekiyordu, bazı ülkelerinki gibi “güçlüler hayatta kalır ve uygun olmayanlar hayatta kalmaz” tarzı bir düşünce edinebilirsiniz.

“Kapitalizminiz olsa bile, onun sosyal bir bileşeni var”

Fakat eğer tüm insanlar hastalığa daha yatkınsa ve hayatta kalamıyorsa, o zaman o düşünceyi unutmanız gerekecek. Çoğu ülke ve toplum da böyle bir düşüncenin aksine yaşlılarıyla ilgilendi. Biliyorsunuz, kapitalizminiz olsa bile, onun sosyal bir bileşeni var.

euronews

Sağlık sektörüne yatırım yapmanın önemini yeniden keşfettik. İnsanlar artık dayanışmanın önemini yeniden kavrayıp, açgözlülük ve aşırı bireyciliği bir kenara bırakacaklar mı?

Dr. Knorr Cetina

Hayır, son şeyin işe yarayacağını sanmıyorum. Ama dayanışma sorunu, bu derin bir soru, çünkü salgında keşfettiğimiz şey, çoğunlukla ABD hakkında konuşuyorum çünkü burada bir yıldır sıkışıp kaldım. Maske takmak gerçekten büyük bir sorun değil. insanlardan yapmalarını istediğimiz sınırlı bir şey. Ancak maske takmayı reddetme eğilimi görüldü.

Bir maske savaşı başlattılar. Ve aniden, biz diye bir şeyin olmadığını anladık. Biz tek millet değiliz. Beklenmedik çizgilerle tamamen bölünmüş durumdayız. Şimdi, bu bölümün daha önce orada olmadığını söylemiyorum, ama buna dikkat etmemiz gerekmiyordu. çünkü ihtiyacımız yoktu.

euronews

Bu açıdan bakıldığında, pandemi bittikten sonra bile sosyal mesafe uygulamasının kalacağını düşünüyor musunuz?

Dr. Knorr Cetina

Tamamen değil, hayır. Bu açıdan iyileşeceğimizi düşünüyorum. Ancak daha politik, tamamen kolektif bir düzeyde birleşmiş bir halk olarak, bu daha uzun bir süre için sorun olacak ve örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde iyileşen bir kanıt göremiyorum.

euronews

Akıllı çalışma ve sanal lider zirveleri. Dijital dünya hayatımıza beklenenden daha hızlı girdi. Hayatımızı yaşama şeklimizde gerçekten uzun süreli ve önemli bir değişiklikle mi karşı karşıyayız? Yoksa bu bittiğinde normale mi döneceğiz?

Dr. Knorr Cetina

ABD’deki birçok şirket, yarı zamanlı olarak işe geri dönmeyi planlıyor ve şimdiden başladı, ancak aynı zamanda “insanlar evden çalışabilir ve evden çalışmalılar” da diyorlar.

Şimdi çalıştığım üniversitelerde işe geri döneceğiz. Normale dönmeye çalışacağız çünkü öğrencilerin bir Amerikan kampüs üniversitesine sadece öğrenme amacıyla değil, orada oluşturdukları sosyal ağlar nedeniyle de geldiklerini biliyoruz. Bu sosyal teması istiyorlar ve o yaşta düzlüklerde her zaman bilgisayar karşısında olmak istemiyorlar. Bu yüzden muhtemelen işe tamamen geri dönmemiz gerekecek.

euronews

Pazarların ilgisi var, ancak temelde çalışanlar ve şirket arasında bir tür ilişki var.

Dr. Knorr Cetina

Çevrimiçi hayatın senaryosu yazılmalı, başlatılmalı, biliyorsunuz, gayri resmi değilse, sadece hafif ve kolay bir şekilde gerçekleşiyorsa gerçekleştirilmesi gereken bir prosedür. Bu nedenle, insanların yüz yüze durumlarda olabileceklerden yararlanmaları iyi olacaktır.

euronews

Pandemi, küresel ekonomik düzenin eksikliklerini ortaya çıkardı. Devletler bu zarardan dönmek için adeta koşmak zorunda kaldı.

Merhaba Profesör Fitoussi, Euronews’e hoş geldiniz. Teorilerinizden biri elektrik direği teorisi, bu bir elektrik direği metaforu. Toplumun bazı kısımlarının elektrik direği tarafından aydınlatıldığını biliyoruz, ancak ışıksız alanlar, karanlık bölgeler de var. Covid veya salgın karanlık bölgelere ışık tuttu mu?

Jean-Paul Fitoussi

Avrupa sağlık sistemlerinin herkesin düşündüğü kadar sağlıklı olmadığı gerçeğine ışık tuttu. Fransa ile ilgili olarak, Fransız sağlık sisteminin bir zamanlar düşündükleri gibi dünyanın en iyisi olmaktan uzak olması büyük bir sürpriz oldu. Çünkü hastanelere yeterince yatırım yapmadık. Harcamaları azaltmak için sistemi düzenledik ve mümkün olduğunca esnettik. Ama gerçekte, sistemi işlevsiz hale getirdik ve doktorları yöneticilerle değiştirdik.

euronews

Ve bütün bunlarda devletin rolü ne olacak?

Jean-Paul Fitoussi

Bir devletin temel görevi kendi halkını korumaktır. Covid-19 krizi bize bunu dramatik bir şekilde hatırlattı. Her devlet halkını korumaya başladı. Önceden, işsizleri veya yakında işsiz kalacakları veya iflas etmek üzere olan şirketleri korumak, ana akım zihniyetin ihlali olarak görülmesine rağmen, bunu yapmayan tek bir devlet yoktu.

Küresel bir sistemde sınırlarımızı sonuna kadar açık bırakırsak ki küreselleşmenin anlamı budur, insanlarımızı daha fazla korumamız gerektiğini yeniden keşfettik. Aksi takdirde büyük bir kriz veya devrim nedeniyle bunu yapmak zorunda kalacağız.

euronews

Profesör Fitoussi, salgının yarattığı ekonomik krize yanıt olarak (AB tarafından) onaylanan kurtarma planının sosyal bir Avrupa projesini yeniden şekillendirmeye yeteceğini düşünüyor musunuz?

Jean-Paul Fitoussi

İyileştirme planında iki nokta var, her şeyden önce bu Euro Tahvil fikrine biraz öz veriyor. Bu da Avrupa’nın dayanışma finansmanı anlamına gelir.

euronews

Öyleyse bu ileriye doğru büyük bir adım mı?

Jean-Paul Fitoussi

Bu son derece olumlu bir şey. Bununla birlikte, bitmek bilmeyen tartışmalar nedeniyle kurtarma planı uygulanmamakta. ABD’ye bakarsak, 7 trilyon dolar harcayacaklarını, AB’nin ise sadece 750 harcayacağını ve AB’nin ABD’den daha fazla nüfusa sahip olduğunu görüyoruz. Elbette şu da var ki, böyle bir çabayla ABD oldukça hızlı toparlanacak ve Avrupa’ya karşı rekabet avantajı elde edecek ayrıca bu avantaj daha da artacak.

euronews

Covid, AB’de ciddi bir liderlik eksikliğini ortaya çıkardı mı?

Jean-Paul Fitoussi

İnsanlarla şöyle diyerek dalga geçiliyor: “Ülkenizin politikasını etkileyemeyeceğiniz için gerçek vatandaş değilsiniz, ama yine de vatandaş olduğunuzu varsayacağız. Egemenlikleri ellerinden alındı. Avrupa düzeyindeki kullanılmayan egemenliklerinden yoksun bırakıldılar. Avrupa’nın da sorunu burada. Egemenlik boşluğu var, Avrupa egemenliği artık kalmadı, ulusal egemenlik yok. Peki öyleyse bu koşullarda halklar ne yapar?

Bir tedavi ediciye yönelirler ve bu da popülizmdir. Popülizm, inanmasa bile her şeyin mümkün olduğunu vaat eder. Politikanın, işsizliğin değişmediği, fakirliğin azalmadığı ve orta sonofon yok olduğu bir tabloda kaybedecek ne var ki? O yüzden popülizmi deneyelim diyorlar.

***

Neden https://www.uhahaberajansi.com/?

Bağımsız bir haber ajansı olarak amacımız, insanlara hakikati ulaştırarak ülkede gerçek bir demokrasi ve özgürlük ortamının yeşermesine katkı sunmak. Bu nedenle abonelikten elde ettiğimiz geliri, daha iyi bir ajans gazeteciliğini hayata geçirmek, okurlarımızın daha nitelikli ve güvenilir bir zemin üzerinden bilgiyle buluşmasını sağlamak için kullanıyoruz. Çünkü banka hesabını şişirmek zorunda olduğumuz bir patronumuz yok; iyi ki de yok.

Bundan sonra da yolumuza aynı sorumluluk bilinciyle devam edeceğiz.

Bu yolculukta bize katılmak ve bir gün habersiz kalmamak için
Bugün  https://www.uhahaberajansi.com/’a Abone Ol.

https://www.uhahaberajansi.com/; seninle güçlü, seninle özgür!

[UHA Haber Ajansı, 03 Mayıs 2021]