* Almanya bugün Meclis seçimlerine gidiyor. Bugün de seçim programlarında öne çıkan hususları aktaracağız.

* İyi okumalar!

UHA / İnternational News Agency

M. Erkut Ayvaz SETA Berlin Araştırma Direktörü

Evet 2021 Federal Meclis seçimleri sonrası Alman siyaseti federal düzlemde ilk kez üç partili koalisyon hükümetini tecrübe etti. Geride bırakılan üç yılda ise Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SPD), Yeşiller ve Hür Demokratik Parti’den (FDP) oluşan federal hükümet koalisyon içi gerginliklerle gündeme geldi.

Koalisyonun Eylül 2025 için planlanan seçimlerden önce sona erebileceği değerlendirmeleri dahi yapıldı. Sonuçta üçlü koalisyon Kasım 2024’te sonlandırıldı.

Sonraki süreçte Şansölye Olaf Scholz (SPD) liderliğinde SPD ve Yeşiller’den oluşan bir azınlık hükümeti 23 Şubat 2025 için kararlaştırılan Federal Meclis erken seçim takvimini netleştirdi. 23 Şubat 2025 Federal Meclis seçimleri öncesi koalisyonun dağılma süreci ele alındı. Erken seçim tarihinin netleşmesi sonrası partilerin belirledikleri şansölye adayları üzerinde duruldu, seçim programlarında öne çıkan hususlar ve seçim sürecindeki söylemler analiz edildi.

Partilerin güncel anketlerdeki durumuna işaret edilerek olası koalisyonlara da değinildi. Hiçbir partinin aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisiyle koalisyon kurmayacağı ileri sürülse de özellikle Hristiyan Birlik partileri CDU/CSU’nun kampanya sürecindeki irite edici tutumu ve seçimi birinci sırada bitirmesi durumunda hangi yönde bir koalisyon tercihinde bulunacağı tartışmaları gündemde önemli bir yer tuttu.

Seçimlere 29 partinin katılımı onaylandı. Geçmişte yalnızca CDU/CSU veya SPD’nin seçimleri birinci sırada tamamlamalarının akabinde koalisyon hükümetini kurmakla görevlendirilmeleri muhtemeldi. 2021 seçimlerinde ilk kez üç parti şansölye adayı belirlerken 2025’te bu sayı beşe yükseldi.

Partilerin seçim programlarında benzerliklerin yanında ciddi farklılıklar da söz konusudur.

SPD

SPD’nin seçim programında yüksek enerji fiyatlarına bir nevi üst sınır getirerek ekonomik durgunluğa yönelik adımları hedeflediği söylenebilir. Vergi indirimiyle birlikte şirketleri yeni yatırımlara yönelik teşvik etmeyi hedefleyen SPD “borç freni”ne yönelik bir reform da planlamaktadır.

Asgari ücret artışını bu seçimlerde de öne çıkaran SPD toplumun yüzde 95’inin vergilerini azaltacağını belirtmektedir. Seçim programında kira üst sınırı uygulamasının uzatılması gibi sosyal politika konuları da öne çıkmaktadır.

Göç konusunda özellikle suçlu bulunan göçmenlerin geri gönderilmesi yanlısı bir söylem tercih edilirken iltica süreçlerinin AB dışındaki üçüncü ülkelere taşınması teklifleri ise reddedilmektedir. SPD ayrıca kalifiye iş gücü olarak Almanya’ya göçün olumlu etkilerine işaret ederek hızlı bir şekilde iş piyasasına entegrasyonun gerekliliğini savunmaktadır.

Öne çıkan bir diğer husus da Ukrayna’ya yönelik silah yardımlarının sürdürüleceği vaadidir.19 Taurus seyir füzelerinin Ukrayna’ya gönderilmesine ise karşı çıkılmaya devam edilmektedir. FDP, Yeşiller ve CDU/CSU’nun ise Taurus füzelerinin Ukrayna’ya gönderilmesi yanlısı oldukları hatırlatılmalıdır. Güvenlik ve savunma alanındaki bir diğer vaat ise Almanya’nın savunma harcamalarının NATO’nun güncel yüzde 2 beklentisiyle uyumlu olacağıdır.

CDU/CSU

CDU/CSU’da öne çıkan seçim vaatlerinde göç politikasındaki daha katı bir çizgi gelmektedir. Ukraynalılara yapılan sosyal yardımın (Bürgergeld) durdurulması da hedeflenmektedir.22 Zorunlu askerliği de yeniden gündeme getirmeyi hedefleyen CDU/CSU tartışmalı “Alman öncü kültür” kavramını toplumsal birliktelik noktasında gerekli görmektedir. Ayrıca üçlü koalisyon partilerinin çifte vatandaşlık düzenlemesinin kaldırılması da seçim programında yer almaktadır.

Ailelerin desteklenmesi hedefleri ve “Vatandaşlık Parası” (Bürgergeld) konseptinin istihdamı teşvik edici şekilde değiştirilmesi de hedeflenmektedir.

Borç freni yanlısı tutumun sürdürüleceği, yenilebilir enerjinin geliştirileceği ancak gerekli görülürse 2023’te kapatılan son nükleer enerji tesislerinin açılabileceği de belirtilmektedir.

İç ve dış güvenliklerin artırılması da öne çıkarken dış politikada ise Ukrayna’nın gerekli tüm “diplomatik, finansal ve insani yardımlar ve ayrıca silahlarla desteklenmesi” hedeflenmektedir. Rusya’ya yönelik yaptırımların genişletilmesi hedefi öne çıkarken İsrail’in ise askeri olarak da desteklenmeye devam edileceği ancak aynı zamanda iki devletli çözümden yana olunacağı belirtilmektedir.

YEŞILLER

Yeşiller seçim programında iklim politikalarının hayata geçirilmesi ve bu süreçte dar ve orta gelirli vatandaşların yükünün hafifletilmesi hedefleri dikkat çekmektedir. Emeklilik sisteminin daha adil bir hale getirilmesi ve yüksek gelirlilerden daha yüksek vergilerin alınması hedeflenmektedir.

Yeşiller de asgari (saatlik) ücretin 15 avroya yükseltilmesini savunurken Almanya’nın altyapısının modernleştirilmesi için spesifik bir fonu hayata geçirmek ayrıca borç freni uygulamasını “mantıklı bir şekilde” modernize etmek istemektedir. Yenilenebilir enerji altyapısının geliştirilmesi vadedilirken doğal gaz enerji teşvikiyle nükleer enerjiye karşı çıkılmaktadır.

“Entegrasyon için” en önemli hususun iş ve istihdam olduğu belirtilirken istihdama ilişkin geçerli yasakların sonlandırılması savunulmaktadır. Süresiz sınır kontrollerine ise karşı çıkılmaktadır. Ayrıca aşırıcılıkla mücadeleye ilişkin erken önlemler hedeflemektedir.

Yeşiller’in yeni dönemdeki dış politika hedeflerinde de Ukrayna’ya yönelik “diplomatik, finansal, insani ve askeri desteğin” sürdürüleceği öne çıkmaktadır. Seçim programında 1967 sınırlarının geçerli olduğu iki devletli çözüm desteklenmektedir. GSYH’nin yüzde 2’sinin savunma bütçesine süresiz olarak ayrılması da savunulmaktadır.

FDP

FDP’nin seçim programında ekonomi ve mali hususların öne çıktığı gözlenmektedir. “Dayanışma Vergisi”ni (Solidaritätszuschlag) kaldırmayı hedeflerken borç frenini sürdürmekte ise ısrarlıdır.28 Ekonomiye ilişkin özellikle şirketlerin vergi yükünü hafifletme vaadi öne çıkarken istihdamda daha esnek çalışma modelleri gündeme getirilmektedir.

Vatandaşlık Parası’nı yeniden düzenlemeyi hedefleyen FDP enerji ve iklim politikalarında eski koalisyon ortaklarından ayrışan tercihlerle dikkat çekmektedir. Örneğin doğal gaz teşvikinin artırılması, akaryakıtlara uygulanan vergilerin düşürülmesi ve kapatılan nükleer santrallerin yeniden açılabilmesi seçim programında dile getirilmektedir.

Göç politikasında hem AB hem de Almanya’da tartışmalı bir uygulama olan iltica süreçlerinin üçüncü ülkelerde mümkün hale getirilmesi FDP tarafından savunulmaktadır. Dış ve güvenlik politikasında Ukrayna’ya Taurus seyir füzelerinin de gönderilmesi gerektiği görüşünü savunan FDP uzun vadede Ukrayna’nın AB ve NATO üyeliklerini desteklemektedir.

AFD

Aşırı sağcı AfD’nin seçim programında şirketlere vergi indirimi, nükleer ve fosil enerjiye geri dönüşün yanı sıra Rusya’dan yeniden doğal gaz ithal edilmesi öne çıkarken iklim korumayla ilgili bir hedef yer almamaktadır. AfD’nin dış politika hedeflerinde de yine Rusya ile ılımlı ilişkiler ve yaptırımların kaldırılması yanlısı pozisyon sürdürülmektedir.

Ukrayna’ya yönelik ise AB ve NATO haricinde nötr bir ülke olunması beklentisiyle yaklaşılmaktadır. Aşırı sağcılar Alman markına
dönülmesi hedefine de seçim programında yer vermektedir.

Göç politikasında sınır kontrollerini savunan AfD “iltica cenneti Almanya”nın sonlandırılması gerektiğini vurgulamaktadır. Göç ve iltica politikasında ise –şansölye adayı Weidel’ın da kampanya sürecinde ısrarla tercih ettiği üzere– sertlik yanlısı söylem ve politikalar AfD tarafından tercih edilmektedir. AfD ayrıca Ukraynalı göçmenlere yönelik Vatandaşlık Parası’nın ödenmemesini de dile getirmektedir.

BSW

BSW’de şansölye adayı Wagenknecht odağında bir kampanya süreci tercih edilmiştir. Partinin “barış partisi” olduğu ileri sürülerek Almanya’daki silahlanmaya ve kriz bölgelerine silah gönderilmesine karşı çıkılmaktadır. “Alman vatandaşlarının vergilerinin Ukrayna’daki anlamsız savaşı uzatmak için artık harcanmaması” söylemi programda yer almaktadır.

ABD’ye ait orta menzilli füzelerin Almanya’da konuşlandırılması ve AB’nin genişlemesine de karşı çıkılmaktadır. BSW yeniden Rusya’dan da olmak üzere ucuz doğal gaz ve petrol ithal ederek enerji sorununu çözmeyi hedeflemektedir. İklim korumada ise “kör bir aktivizm”e karşı olunduğuna işaret edilmektedir.33 Ayrıca daha yüksek bir asgari ücret, emeklilerin durumunun iyileştirilmesi, daha kısıtlayıcı bir göç politikası ve güvenli üçüncü ülkelerden gelen göçmenlerin sosyal yardımlarının sonlandırılması da hedeflenmektedir.

SOL PARTI

Sol Parti seçim barajına takılmadan üç seçim bölgesi doğrudan kazanarak Federal Meclise girmeyi hedeflemektedir. Partinin seçim programında yüzde yüz yenilebilir enerji yanlısı bir yaklaşım, nükleer enerji karşıtlığı, asgari ücret artışı, borç freninin kaldırılması, emeklilerin durumunun iyileştirilmesi, sosyal konutların artırılması ve kira artışlarının önlenmesi gibi hedefler öne çıkmaktadır.

Partinin genel olarak “sosyal adalet” söylemi ve yüksek gelirlilerden daha yüksek vergi hedeflerinin yanı sıra Rusya-Ukrayna savaşına yönelik yaklaşımında BSW ile benzerlikler söz konusudur. Savaş ve kriz bölgelerine silah ihracatına karşı çıkılmasının yanı sıra36 Çin ve Brezilya’nın barış girişimlerine işaret edilirken –yine BSW gibi– ABD’nin Almanya’da konuşlandırmayı planladığı orta menzilli fü zelere karşı çıkılmaktadır.

Son olarak seçim sürecinde göç meselesi odağında yoğunlaşan tartışmalar vesilesiyle Sol Parti’ye yeniden seçmen nezdinde kısmi bir yönelişin olduğu ileri sürülmüştür.

***

Yazar hakkında

M. Erkut Ayvaz