Ankara’da Ocak ve Şubat aylarında barajlara giren su miktarı yüzde 25 seviyesinde

Su Politikaları Derneği Başkanı ve Su Politikaları Uzmanı Dursun YILDIZ, Ankara’da Ocak ve Şubat aylarında barajlara giren su miktarının  bir önceki yıla göre 6 kat azaldığını belirterek, bunun da doğal olarak barajlardaki  ortalama aktif doluluk oranının düşmesine yol açtığını ve bu oranın ise halen yüzde 25 seviyesinde olduğuna dikkat çekti. 

[Su Politikaları Derneği Başkanı ve Su Politikaları Uzmanı Dursun YILDIZ]

Konuyla ilgili olarak Uluslararası Haber Ajansı (UHA)’dan Ataner YÜCE’ye açıklamalarda bulunan Su Politikaları Uzmanı Dursun YILDIZ, kışın kurak geçmesinden dolayı Nisan yağışlarının normal olması halinde bile Ankara’nın yaz aylarına barajların kısmi dolu olarak gireceğini ve yaz aylarında su kalitesinde düşüş yaşanabileceğinin altını çizdi. 

Ankara suyunun kalitesi için Gerede Sistemine Baraj Yapılmalı  

Dursun YILDIZ, Ankara’nın su arz güvenliğinin sürdürülebilir bir şekilde sağlanabilmesi için Ankara su şebekesinde yüzde 37 olan kayıp kaçak oranının azaltılarak, su tüketimi yüksek olan işletmelerin daha sıkı kontrol edilmesi ve Gerede sistemine suyu aktaran regülatörün yerine Baraj inşasının değerlendirilmesi gerektiğini dile getirdi. 

Ankara İçmesuyu 2. Merhale Pojesi’nin Gerede Sisteminin ilk fizibilite çalışmasında Işıklı Regülatörü (su çevirme yapısı) yerine Baraj projesinin bulunduğunu belirten YILDIZ, ancak daha sonra baraj gölü altında kalacak olan yerlerden yapılan itirazalar nedeniyle baraj projesinin regülatöre çevrildiğini açıkladı. 

Işıklı Regülatörü ,  Gerede Tüneli  Çamlıdere Barajı sisteminin verimliliği düşük  

Su Politikaları Uzmanı Dursun YILDIZ, Ankara’nın artan ilave içme suyu talebini karşılamak için uygulanan ‘Ankara İçme suyu 2. Merhale Projesi Gerede Sistemi‘nin esas olarak bir havzalararası bir su transferi projesi olduğunu ifade etti. 

Dursun YILDIZ, “Gerede havzasındaki Ulusu Çayı üzerinde yapılan Işıklı Regülatörü’nden temin edilen su, 31,5 kilometre uzunluğuyla Türkiye’nin en uzun iletim tüneli olan Gerede Tüneli vasıtasıyla cazibeli olarak 1 milyar 220 milyon metreküp su kapasitene sahip Çamlıdere Barajına iletilmektedir” dedi.  

Çamlıdere Barajı’na giren yıllık akımlar barajın sadece yüzde 15’ini dolduruyor  

Çamlıdere barajına kendi havzasından giren yıllık ortalama akımlarla barajın sadece yüzde 15’inin dolduğunu söyleyen YILDIZ, ancak barajdan Ankara’ya su verilmek zorunda olunduğu için bu hacmin büyük bölümünün ise boş kaldığına belirtti.

“Çamlıdere Barajı  planlanırken Gerede suyunun bu baraja aktarılacağı  düşünülerek  su depolama hacmi çok büyük yapılmıştır” diyen Su Politikaları Uzmanı Dursun YILDIZ, şunları söyledi:

“Ancak Baraj bugüne değin yüzde 30 doluluk oranının üzerine çıkamamıştır. Halen Çamlıdere barajının toplam  doluluk oranı yüzde 29’dur.  Gerede sistemi 2020 yılı başında işletmeye alınmış ve tünel ile   Çamlıdere barajı gölüne su aktarmaya başlamıştır. Gerede Sistemi’nden yıllık 226 milyon metreküp su alınabileceği planlanmış olmasına rağmen  2020 ,2021 ve 2022  yıllarında  bu su alınamamıştır. Buna rağmen Gerede su temini sistemi  bugüne kadar Ankara’nı su arz güvenliği ve kalite güvenliğini sağlamada büyük bir işlev görmüş ancak bu işlevi kapasitesinin çok altında kalmıştır”.  

Suyun çevrildiği  Filyos havzasının suyu yıllara göre değişken  

Dursun YILDIZ, Gerede Çayında çevirme yapısına çok yakın olan Afatlar akım gözlem istasyonunda 1968- 2017 yılları arasında Devlet Su İşeri (DSİ) tarafından yapılan ölçümlere göre ortalama debinin 7,7 m3/s olduğunu hatırlatarak, en yüksek debinin Nisan, en düşük debinin ise Ağustos ve Eylül aylarında gerçekleştiğini açıkladı.

Bu bölgede en yüksek yıllık ortalamanın 13.1 m3/s ile 1981 yılında, en düşük ortalamanın ise 2.2 m3/s ile 1994 yılında kaydedildiğini ifade eden YILDIZ, “1968-2017 yılları arasındaki 50 yıllık ölçümlere göre havzanın yıllık potansiyeli 238 hm3 civarındadır. Ancak bu miktar en kurak yılda (1994) 68 hm3 e inmiş, en yağışlı yılda (1981) 406 hm3’e çıkmıştır” şeklinde konuştu. 

Dursun YILDIZ, aktarılan debinin beklenenin altında kalması nedeniyle 2021 yılında DSİ Genel Müdürlüğü ve ASKİ yöneticilerinin bu  sistemin işleyişine ilişkin değerlendirme toplantıları yaptığını hatırlattı. 

Çamlıdere Barajı ve Gerede Tüneli’nin Rantablitesi Düşük   

Çamlıdere barajının  rezervuarının  havza potansiyeline göre çok büyük  yapılmasının nedeni hakkında da bilgi veren Su Politikaları Uzmanı Dursun YILDIZ, şunları söyledi:

“Gerede sisteminden getirilecek olan ilave suyun  Çamlıdere barajında  depolanmasını sağlayarak Ankara’yı kurak dönemlerde rahatlatmaktı. Çamlıdere Barajı Planlama çalışmasında; baraja Gerede sisteminden gelecek olan suyun bir bölümünün Ankara’ya verilmesi ve arta kalan su ile baraj rezervuarının doldurularak Ankara’yı en az iki yıl kuraklık etkisinden korumaktı.  

Böylece Ankara’nın su arz ve kalite güvenliği bugünküne göre çok daha sürdürülebilir bir duruma getirmiş olacaktı. Gerede sistemi Ankara’nın sık sık yaşadığı kuraklıklarda kentin içme suyu potansiyeline ve kalitesine  önemli katkılar yapacaktı. Ancak bugüne kadar Gerede sisteminin katkısının  kısmi olarak gerçekleştiği ve  beklenen verimin  elde edilemediği görülmüştür”. 

Dursun YILDIZ, bu durumun 1,2 milyar m3 depolama kapasiteli Çamlıdere Barajının, 32 km.lik 4,5 m çapında Türkiye’nin en uzun tüneli gibi inşa edilen çok büyük tesislerin rantabilitesini düşürdüğünü belirterek, bu nedenle Ankara içme ve kullanma suyu temin sistemine Gerede hattının katkısını arttırmak için yapılacak olan çalışmaların öncelikle ele alınması gerektiğini ifade etti.

Gerede sistemine su sağlamak için mevcut çevirme yapısı yerine ilk fizibilite çalışmasında yer aldığı gibi bir baraj yapımının düşünülmesinin Ankara suyunun arz ve kalite güvenliğini de önemli ölçüde arttıracağını açıklayan Su Politikaları Uzmanı Dursun YILDIZ, “Bu kapsamda  yaklaşık 600 m.lik pompaj nedeniyle  işletmesi çok pahalı ve kalitesi düşük olan  Kızılırmak suyuna kurak dönemlerde duyulacak olan ihtiyacı da azaltacaktır” şeklinde kaydetti.  

Gazeteci* Ataner YÜCE