Sudan’da petrol gelirlerinin yerini altın madeni aldı

* Mavi ve Beyaz Nil nehirlerinin Sudan içinde kalan bölgesi, 880 bin hektar olup dünyada tarıma elverişli yekpare en geniş alan olarak biliniyor.

* Tarım ülkesi olarak bilinen Sudan, başta altın ve petrol olmak üzere kaynaklar bakımından da dikkatleri çekiyor. 

* Altın, son yıllarda işletilen yeni maden yatakları ile Sudan’ı Afrika’da ikinci, dünyada dokuzuncu üretici ülke konumuna getirdi.

UHA/ İnternational News Agency

Afrika Araştırmacıları Derneği’nin (AFAM) kurucu Başkan Prof. Dr. Ahmet Kavas, kaleme aldığı “Sudan’ın girdaptan çıkışı” başlıklı yazısını Uluslararası Haber Ajansı (UHA)’dan Ataner YÜCE’ye değerlendirdi.

EŞSİZ TARIM ALANI

Prof. Dr. Ahmet Kavas, 1 milyon 879 bin 358 km2’lik yüzölçümü, Kızıldeniz’e olan 853 km’lik sahili, Afrika’nın 3., dünyanın ise 16. büyük ülkesi olan Sudan’nın, halen yüzde 69’unun kırsalda yaşayan 48 milyon nüfusa sahip bir ülke olduğuna dikkat çekti.

Sudan’ın, geçmiş yıllarda 100 bini Suriyeli 1.5 milyonu aşkın mülteci ve sığınma talebiyle gelen yabancılarla oldukça cazip imkânlara sahip bir ülke konumuna geldiğini hatırlatan Prof. Dr. Kavas, Özellikle Mavi ve Beyaz Nil nehirleri Hartum’da birleşene kadar ve sonrasında tarım arazileri için bulunmaz bir nimet olduğuna vurgu yaptı.

Prof. Dr. Ahmet Kavas, şunları söyledi:

“Sulama, enerji ve taşımacılık için Sudanlıların hayatında büyük öneme sahip. Mevcut topraklarının tarıma elverişli kısmı 84 milyon hektarı buluyor. Bu da Türkiye’nin toplam yüzölçümünden fazla. Ancak bunun sadece yüzde 15 kadarı ekilebiliyor. Yine yüzde 20 kadarı sulanabilecek durumda. Mavi ve Beyaz Nil nehirlerinin Sudan içinde kalan bölgesi 880 bin hektar olup dünyada tarıma elverişli yekpare en geniş alan ve burada yaklaşık 100 bin çiftçi ziraatla meşgul oluyor. Haliyle Sudan’da GSYİH’nin yüzde 37’sini tek başına tarım karşılıyor ve ülke ihracatının da yüzde 80’lik bir kısmına tekabül ediyor. 80 milyon hektarı da hayvancılık için müsait durumda”.

İSTİKRARSIZLIK KAYNAĞI MI?

“ABD’nin 14 Aralık 2020 tarihinde Sudan’ı teröre destek veren ülkeler listesinden çıkarması önemli bir gelişmeydi” diyen Prof. Dr. Kavas, “15 Nisan 2023 günü başkent Hartum’da başlayan silahlı çatışmalarla bu defa sadece ülkede çoğu yatırım için gelen şirketlerin çalışanları dahil binlerce kişi ülkeyi terk etti. Kendi vatandaşlarından da on binlercesi komşusu Etiyopya, Güney Sudan, Orta Afrika, Çad ve Mısır’a sığındı” dedi.

“Petrol ile ülkeye sağlanan gelirler, ekonominin yüzde 75 kadarını sağlıyordu” diyen Prof. Dr. Ahmet Kavas, “Ne yazık ki, Güney Sudan’ın 2011’de ayrılmasıyla oradan gelen petrol boru hattı ve rafineri gelirleri ile yetinmek zorunda kaldı. Yine de Abyei petrol sahası ve diğer bölgelerinde 1 milyar varile yakın rezervden şimdilik çıkan petrol ile ciddi bir gelir sağlıyor. Ancak altın madenlerinin sayısının artması ve 2012 yılı eylül ayında faaliyete geçerek bu madeni işleyen yıllık 300 ton işleme kapasiteli büyük bir rafineri çevre ülkelere de hizmet veriyor. 2020’li yıllarda Sudan’da petrol gelirlerinin yerini altın madeni aldı ve yıllık 2.5 milyar dolarlık bir girdiye ulaştı. Ülkede son yıllarda yaşanan siyasi istikrarsızlığın ana sebebini bu gelişmeye bağlayanlar da var” şeklinde konuştu.

GELİR KAYNAKLARI

Afrika Araştırmacıları Derneği’nin (AFAM) kurucu Başkan Prof. Dr. Ahmet Kavas, mevcut arazilerinin tarım ve hayvancılık için son derece elverişli olması sebebiyle Sudan’ın, Afrika’da bu iki alanda ciddi yatırımcıları çekmeye başladığının altını çizerek, “Böylece ülkenin gelir getiren kaynakları sıralamasında altın birinci, petrol ikinci ve canlı hayvan ihracatı üçüncü sıraya yükseldi. Ayrıca şeker kamışı, darı, arap zamkı, yer fıstığı, susam, mango, sorgum ve sebzeler de önemli yer tutuyor. Özellikle içlerinde arap zamkı dünyadaki tüm talebin yüzde 80 kadarını karşılıyor ve ihracattaki payı 100 milyon doların üzerinde” olduğunu açıkladı.

18 EYALETTEN OLUŞUYOR

Prof. Dr. Ahmet Kavas, şöyle devam etti:

“Sudan’da 2005 yılında kabul edilen yeni anayasa ile devlet başkanları 5 yıllık süreyle en fazla iki defa seçilecekti ve başbakanlık görevi de üzerlerinde olacaktı. 18 farklı eyaletten oluşan federal bir devlet. Yasama organı 450 milletvekili bulunan Millet Meclisi ve eyalet meclislerinden oluşuyor. Halkının yüzde 70 kadarı kendisini Arap soylu kabul ediyor, geriye kalanlar ise Dinka, Fellata, Beca, Nube ve Fur gibi yerel kabilelerden oluşuyor”.

TÜRKİYE İLE TİCARET GERİLEDİ

Sudan’ın en çok ithalat yaptığı ülkelerin Çin (1 milyar 752 milyon dolar), Hindistan (1 milyar dolar), Mısır (716 milyon dolar), Suudi Arabistan, Rusya (306 milyon dolar), Türkiye (298 milyon dolar) ve ABD’in (201 milyon dolar) şeklinde sıralayan Prof. Dr. Ahmet Kavas, Türkiye’nin, 2021 yılında Sudan ile 395 milyon dolarlık ticaret yaptığını, 2015 yılına göre gerileyen bir durum söz konusu olduğunu,  çünkü o sene toplamda 450 milyon dolarlık ticaretin 425 milyon dolarının ise Türkiye’den  karşılandığını kaydetti.

Gazeteci* Ataner YÜCE