Meclis gündeminde hangi konular var?

* Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) yeni yasama yılı başladı.

* Yeni Anayasa ve emekli maaşlarına zam ile İsveç’in NATO üyeliğine onay gündemdeki kritik başlıklar arasında.

UHA / İnternational News Agency

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) 28’inci dönem ikinci yasama yılı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın konuşmasıyla başladı. Siyasi partilerin gündeminde İsveç’in NATO üyeliğinden, Anayasa’ya, emekli maaşlarından fezlekelere kadar birçok kritik başlık var.

Meclis, Mart 2024 yerel seçimleri nedeniyle Şubat ayı ortalarında çalışmalarına ara verecek. Seçim arasına kadar birçok düzenlemenin Meclis’te kabul edilmesi hedefleniyor.

İsveç’in NATO üyeliği gündeme ne zaman gelecek?

Meclis’in gündemindeki özellikle Batı ülkelerince yakından takip edilen en önemli başlıklarından biri İsveç’in NATO üyeliğinin oylanması olacak.

Türkiye, Temmuz ayında Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta yapılan NATO zirvesinde sağlanan mutabakatın ardından İsveç’in üyeliğine itirazı kaldırmıştı. Mutabakat metninde NATO desteği karşılığında İsveç’in oluşturulacak Güvenlik Paktı çerçevesinde terörle mücadele konusunda Türkiye’ye güvence verdiği belirtilmişti.

Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğini yeni yasama döneminde oylamaya sunması bekleniyor. Ancak AK Parti kurmaylarına göre burada süreç hızlı işletilmeyecek. Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) yeni F-16’ların Türkiye’ye satışını İsveç’in NATO üyeliği şartına bağlamasına yönelik yorumlar nedeniyle bu sürecin biraz sarkabileceği belirtiliyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Azerbaycan dönüşü gazetecilerin soruları üzerine “İsveç’i F-16 ile bağlı hale getiriyorlar. Yani diyorlar ki bunu halledin. Kanada, Amerika aynı şeyi yapıyor. Biz de diyoruz ki, ‘sizin Kongreniz varsa bizim de parlamentomuz var.’ Biz parlamentomuzu geri plana atamayız ki” açıklaması yapmıştı.

AK Parti kurmaylarına göre “NATO üyeliğine karşı F-16” şartı konuşulması doğru bir adım değil. Ancak ABD’nin bu konudaki tavrını sürdürmesi durumunda NATO’ya onay sürecinin Ekim ayı içerisinde gerçekleşmeyebileceği ifade ediliyor.

Bir diğer iddiaya göre de Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ABD Başkanı Joe Biden’ın Aralık ayında Washington’da görüşmesine dair hazırlıklar yürütülüyor. Bu görüşmenin gerçekleşmesinin de İsveç’in NATO üyelik sürecine etki edecek bir konu olarak görülüyor.

AK Parti’nin tek başına “evet  demesi de İsveç’in NATO üyeliği için yeterli değil. İsveç’in NATO üyeliğinin Meclis’te onaylanabilmesi için Cumhur İttifakı ortağı MHP’nin ya da muhalefetin destek vermesi de gerekiyor.

Yeni Anayasa için görüşmeler başlayacak

Geçen yasama döneminde Mayıs ayındaki seçimlerden önce komisyon aşaması tamamlanan, ancak muhalefetin destek vermemesi nedeniyle Genel Kurul’da görüşülemeyen başörtüsü düzenlemesine ilişkin Anayasa teklifi de yeniden Meclis gündemine gelecek.

AK Parti ve MHP, başörtüsüne anayasal güvence getirilmesini öngören ve ailenin yeniden tanımlandığı Anayasa değişikliği teklifini 9 Aralık 2022’de Meclis’e sunmuştu. Teklife göre Anayasa’nın 24’üncü ve 41’inci maddelerinde değişiklik öngörülüyor.

Teklifi AK Parti, “seçim vaadi” olduğu gerekçesiyle gündeme almaktan yana. AK Parti kurmayları bu iki maddelik düzenlemeye İYİ Parti, Saadet, Gelecek ve DEVA partilerinden de destek bulacağı görüşünde. Anayasa değişikliği teklifinin Meclis’te kabul edilebilmesi için 400 evet oyu gerekiyor. Cumhur İttifakı ile Meclis’e giren AKP, MHP, Yeniden Refah, HÜDA PAR, DSP’nin vekil sayısı 323. İYİ Parti, Saadet, Gelecek, DEVA partilerinin vekilleri de dahil edildiğinde bu rakam 402’ye ulaşıyor. Bu nedenle muhalefetin destek verip vermeyeceği kritik önemde.

TBMM’de ayrıca yeni bir Anayasa süreci başlatılması hedefleniyor. Erdoğan’ın yeni yasama yılı açılış konuşmasında da ana çerçevenin yeni anayasa olacağı ifade ediliyor. Yeni Anayasa için “Anayasa Uzlaşma Komisyonu” kurulması yönünde AK Parti içerisinde bir görüş hâkim. Bu konuda 2011 yılında yapılan çalışmanın dikkate alınabileceği belirtiliyor. 2011 yılında bir buçuk yıllık çalışma sonrasında Uzlaşma Komisyonu, 60 maddede tam mutabakat sağlarken 112 maddede ise şerhli olarak anlaşmıştı. Komisyon kurulması öncesi AK Parti Meclis yönetiminin diğer partilere Ekim ayından itibaren ziyaretler gerçekleştirmesi planlanıyor. AK Parti kurmayları İYİ Parti, Gelecek, DEVA ve Saadet Partileri ile de görüşmeler yapılacağını belirtirken uzlaşma beklentisinin yüksek olduğunu dile getiriyorlar.

Anayasanın yanı sıra Meclis İçtüzüğü’ne dair çalışmalar da yapılması planlanıyor. AK Parti’nin bu yönde taslak için çalışmalara başladığı, çalışmaları Anayasa süreci ile eş zamanlı olarak yürütmeyi planladığı kaydediliyor. Muhalefet cephesinde ise Meclis İçtüzüğü’ne müdahaleye olumlu bakılmıyor. AK Parti’nin “muhalefetin sesini kesme” çalışmalarının bir parçası olarak yorumlanıyor. Ancak muhalefetin gelecek tekliflerden sonra tavır belirlemesi bekleniyor.

Emekli maaşına zam ve ekonomi

Meclis’in açılmasının ardından dikkat çeken ilk toplantı 3 Ekim’de Plan ve Bütçe Komisyonu’nda gerçekleşecek. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Hafize Gaye Erkan, milletvekilleri ile ilk kez bir araya gelerek bir sunum yapacak. Erkan, Türkiye ekonomisi, enflasyon ve para politikası çerçevesinde soruları da yanıtlayacak.

Meclis’in gündemine gelecek bir diğer konu ise emekli maaşlarına yapılması beklenen ek zam. Temmuz ayında memur ve emekli maaşlerına zam yapılırken bu zam emeklilerin kök aylıklarına uygulanmıştı. Buna göre kök aylığı 6 bin lira ve altında kalanların emekli aylıkları Temmuz ayından sonra da 7 bin 500 lira olarak ödenmeye devam etti. Milyonlarca emekli bu nedenle ek zam talep ederken Cumhurbaşkanı Erdoğan zam için yıl sonunu işaret etmişti. Emekli maaşlarına zam planlarının, Eylül ayında açıklanan Orta Vadeli Plan’daki hedeflerle birlikte bir torba kanun ile Meclis gündemine gelmesi bekleniyor.

Meclis’in gündemine gelecek bir diğer konu ise yeni evlenen çiftlere faizsiz kredi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 26 Eylül’deki kabine toplantısı sonrasında yeni evlenen çiftlere faizsiz kredi için Meclis’e yasal düzenleme getirileceğini açıklamıştı. 2 yıl geri ödemesiz 48 ay vadeli 150 bin lira faizsiz olması beklenen kredi Aile ve Gençlik Bankası tarafından verilecek. Bu sistemin kurulmasına ilişkin yasal düzenleme de Meclis’e gelecek.

Hükümet, ayrıca yüksek kiralar ve araç stokçuluğuna karşı önlemler almayı hedefliyor. Ev kiralarındaki fahiş artış ile sıfır araçların stoklanarak belli yerlere satılmasına karşı hapis cezasını da içeren bir düzenleme yapılacağı belirtiliyor.

Meclis’in ekonomi gündemi Kasım ve Aralık aylarında da yoğun olacak. Yeni ekonomi yönetiminin hazırlayacağı 2024 bütçesi Meclis’te görüşülecek. Bütçe içerisinde deprem yatırımları önemli bir yer tutacak. Deprem bölgelerindeki yeniden imar çalışmalarına teşvik konusunda Meclis’e bir düzenleme paketi gelmesi de gündemde.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın çalışmalarını yürüttüğü “kentsel dönüşümün hızlandırılması”na dair yasal çalışmaların da Meclis’e getirilmesi bekleniyor.

Tanrıkulu fezlekesi muhalefeti böler mi?

CHP Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu’nun dokunulmazlığının kaldırılmasına dair fezleke de Meclis Genel Kurul gündemine gelecek.

Tanrıkulu 8 Eylül tarihinde katıldığı TV100 canlı yayınında, “Benim takip ettiğim davalar var. 15 köylüyü helikopterden atan Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) değil mi? Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararıyla sabit hale gelen… Biz eleştirel yaklaşırız. Soru sorarız, doğru olup olmadığını sorgularız, TSK üzerinden bu tür şaibelerin kalkması amacıyla bunu sorarız. 40 yılda her şeyi doğru yapsaydı Türkiye bu durumda olmazdı. AİHM kararı orada, 15 tane köylü, kim attı? Bu kadar köyü yaktı?” diye konuşmuştu.

Bu sözler üzerine AK Parti ve MHP’nin yanı sıra kendi partisi CHP’nin bazı yöneticileri tarafından tepki gören Tanrıkulu hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı soruşturma başlatıldı. Tanrıkulu’nun dokunulmazlığının kaldırılması için hazırlanan fezleke Meclis’e iletilmek üzere Cumhurbaşkanlığı’na gönderildi. Bu fezlekenin Meclis’e gelmesinden sonra Anayasa ve Adalet komisyonlarından oluşan Karma Komisyon gündemine gelecek. Tanrıkulu’nun dokunulmazlığının kaldırılmasına ilişkin hem komisyondaki hem de genel kuruldaki oylamanın muhalefeti de bölebileceği belirtiliyor. İYİ Parti’nin Tanrıkulu’nun dokunulmazlığının kaldırılması oylamasında nasıl tavır alacağı merak edilirken, CHP içerisinden de “dokunulmazlık kaldırılsın” diyenlerin olabileceği ifade ediliyor.

Can Atalay’ın vekilliği

Gezi Davası’nda Yargıtay’ın cezasını onadığı beş isim arasında yer alan TİP Hatay Milletvekili Can Atalay hakkındaki karar TBMM Başkanlığı’na gelecek. Bu kararın Meclis Genel Kurulu’nda okunmasıyla birlikte Atalay’ın milletvekilliği de düşecek. Can Atalay hakkında Anayasa Mahkemesi’nin olası bir ihlal kararı vermesi durumunda Atalay’ın milletvekilliğine dönüşü mümkün olabilecek. Aksi bir kararda ise dava Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne taşınacak.

Tezkereler gündemde olacak

Meclis gündemine Türk Silahlı Kuvvetlerinin yurt dışına asker göndermesine yönelik tezkerelerin de gelmesi bekleniyor. Ekim ayı içerisinde Türk askerinin operasyonlarını sürdürdüğü Suriye-Irak ve Lübnan tezkereleri görüşülecek. Bu tezkerelerin yanı sıra Birleşmiş Milletlerin Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti’ndeki harekâtına katılım için gereken tezkerenin de Ekim ayı içerisinde Meclis’ten geçmesi gerekiyor.

Gazeteci* Kıvanç EL, DW