Hamas’ın Gazze’nin yönetiminden vazgeçme arzusunun arkasında ne var?

Hamas Siyasi Büro Başkan Yardımcısı, hareketin amacının iktidar olmadığını ve teknokratik bir hükümetin kurulmasını desteklediğini söyledi.

UHA / İnternational News Agency

İzzeddin Ebu Ayşe

Gazze’de beş ay süren şiddetli savaşın ardından Hamas hareketi, özellikle de Şerid’i yönetme konusunda kendisini büyük bir çıkmazda hissediyor gibi görünüyor. İsrail, Hamas yönetimden vazgeçinceye kadar mücadeleyi sürdürmekte ısrar ediyor. Bu durum hareketin Gazze’de yönetimden tamamen vazgeçtiğini açıkça ima etmesine neden oldu.

Hamas Siyasi Büro Başkan Yardımcısı Musa Ebu Merzuk, alışılmadık bir şekilde ve net ifadelerle şunu söyledi:

“Biz Gazze Şeridi’ni yönetmekle ilgilenmiyoruz. Teknokratik bir hükümetin kurulmasını destekliyoruz.”

Ebu Merzuk’un açıklaması, Hamas’ın savaşın “ertesi günü” için öne sürdüğü ilk vizyondur. Siyasi gözlemci Zeyd el-Eyyubi, hareketin, başta yeniden inşa meselesi olmak üzere pek çok nedenden dolayı savaştan sonra Şerit’teki hakimiyetini sürdüremeyeceğinin ve bunun yerel halk veya uluslararası toplum tarafından kabul edilemeyeceğinin farkına vardığını düşünüyor.

Ebu Merzuk’un açıklaması şöyle:

“Hamas, Gazze’yi yönetmeyi hedef olarak görmüyor. Uzun süredir Filistin Yönetimi’ne Gazze Şeridi’ndeki misyonunu üstlenmesi çağrısında bulunuyoruz ama tek bir talebimiz var; o da Filistin halkının ulusal haklarından taviz vermemek. Ulusal birlik hükümetinin kurulmasına iştirak ettiğimiz 2017 yılından bu yana, Filistin halkının kabul ettiği her şeyi itirazsız kabul edeceğimizi açıkladık. Bu, Gazze ve Batı Şeria’da başkenti Doğu Kudüs olan bir Filistin devletini desteklediğimiz anlamına geliyor. Hamas’ın kanaatleri farklı ve denizinden nehrine kadar tüm topraklarda bir Filistin devletini temsil ediyor, ancak sahnenin gereksinimleri değişti.”

Gerçekler, Hamas’ın bu öneriyi birkaç hafta önce düşünmediği, aksine hareketin Gazze’de iktidarda kalmaya kararlı olduğu ve bunun için uluslararası garantiler talep ettiğini gösteriyor. Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye, saldırının ardından Gazze Şeridi’nde kaos olmayacağını, devlet kurumları ve güvenlik teşkilatlarının hâlâ ayakta olduğunu ve çalışmalarını en güzel şekilde yaptıklarını söyledi. Ancak bu açıklama saha özelinde gerçekçi değil.

Baskı

Hamas’ın Gazze’nin yönetiminden resmi olarak çekilmeye hazır olduğunu duyurmasına neden olan birçok faktör bulunuyor. Bu faktörler arasında, İsrail’in harekete büyük askeri baskı uygulaması ve örgütün askeri kanadını dağıtmakla tehdit etmesi ve Tel Aviv’in güvenlik kontrolünü orduya devretme kararlılığı gibi unsurlar yer alıyor.

Filistin faktörleri arasında yerinden edilenlerin maruz kaldığı yıkım ve felaket, Kuzey Gazze’deki sakinlerin açlık durumu, sivillerin ateşkes talebi ve Hamas aleyhindeki uluslararası baskı gibi unsurlar bulunuyor. Bu faktörler, Hamas’ın iktidara bağlılığına yönelik halk tepkisi olarak belirgin bir şekilde ortaya çıktı.

Her halükarda, Hamas’ın iktidarı bırakıp teknokratik bir hükümete görevi devretme arzusunu açıklaması, Heniyye ve siyasi ekibinin Gazze’de savaşın nihai olarak durdurulmasını da içeren insani bir ateşkes tesis etmek için yaptığı görüşmelerle aynı zamana denk geldi.

Siyasi araştırmacı Zeyd el-Eyyubi, “Gazze’de Hamas’a alternatif bir yapı oluşturulmadıkça savaşın sonu gelmeyecek. Öyle görünüyor ki, çatışmalardan bitkin düşen hareket, arabulucuların konuyu kendilerine açıklamasından sonra durumu fark etti ve Hamas liderleri iktidarın terk edilmesini teşvik etmeye başladı.” diyor.

Savaşın durdurulması konusunda bir atılım olduğunu söyleyen Ebu Merzuk, “Hamas Gazze’deki İsrail ordusunun uyguladığı soykırımın durdurulması ve Kuzey Gazze’ye sığınanların geri dönmesi için savaşın durdurulmasını talep ediyor. Bu iki şart, müzakereler sırasında karşılanabilir.” dedi.

Hizipsel bir toplantı ve teknokratik bir hükümet
Hareketin Gazze’de yönetimden vazgeçmeye hazır olması, Rusya’nın tüm Filistin fraksiyonlarını Moskova’da bir araya getirme çağrısı ile aynı zamana denk geldi. Bu toplantının amacı, bölünmeyi sonlandırmak, teknokratik bir hükümet kurmak ve Hamas’ın Filistin Kurtuluş Örgütü’ne (FKÖ) katılmasını ele almak.

Rusya’nın tüm Filistin fraksiyonlarını Moskova’da bir araya getirme çağrısı, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın, Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad Al Sani ile bir araya gelmesinin ardından yapıldı. Bu görüşmede, teknokratik bir hükümet kurma, Hamas’ı Filistin Kurtuluş Örgütü’ne katma ve İsrail ile imzalanan anlaşmalara bağlılık konularında uzlaşma sağlanması amaçlandı.

Bu konuda, Filistin Kurtuluş Örgütü Merkezi Komite Üyesi Azzam el-Ahmed, şunları söylüyor:

“Hamas ile birlik peşindeyiz. Hareketin bizle anlaşması için sahaya inmesi ve ön şartları kabul etmesi gerekiyor. Hamas, FKÖ’nün siyasi programını ve direniş meselesine ilişkin anlayışı kabul etmelidir. Biz halk direnişinden başka hiçbir şeye değil, tek yasaya, tek sisteme ve tek silaha bağlılık çağrısında bulunuyoruz. Hamas dünya tarafından istenildiği gibi bir teknokrat hükümete gitmeli ve otorite Abbas olmalı. Bu şekilde Gazze Şeridi’ni yönetebilir ve yeniden inşa edebilir.”

İsrail baskısı ve alternatif çözümler
Teknokratik bir hükümete razı olan Hamas hâlâ inatçı ve Abbas’ın otoritesini istemiyor. Hamas Siyasi Büro Üyesi Hüsam Bedran, “Hükümetin otoritesi Filistinli gruplar olmalıdır. Bu otorite hükümetin performansını izleyen ve hükümeti her türlü kusurdan sorumlu tutan ulusal bir otorite olmalıdır.” diyor.

Hamas ile Fetih arasında hala bir boşluk bulunsa da Moskova’nın bu sorunu çözmeye çalışması bekleniyor. Ne var ki Hamas’ın Gazze yönetiminden vazgeçmesi, aynı zamanda İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun “sonraki gün” savaş planını açıklaması ile eş zamanlı geldi. Bu plan Filistin Yönetimi’nin Gazze Şeridi’ndeki rolünü dışlamıyor ancak Hamas’a alternatif çözümler üretmeye çalışıyor.

İsrail Savaş Kabinesi Bakanı Benny Gantz, “Hamas iktidarda olamaz, İsrail de iktidarda olmamalıdır. Şerit’te bölgesel olarak desteklenen yerel Filistinlileri de kapsayacak bir sivil yönetim olmalı. İsrail, Gazze Şeridi’nin tamamında gelecekteki her durumda üstünlüğünü ve operasyonel yeteneklerini koruyacak, bu da Hamas unsurlarının Şeridi veya İsrail ordusunun faaliyet gösterdiği yerleri kontrol etmek için geri dönmesine izin vermeyecektir.” dedi.

Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.