Gazeteci Aslı Sözbilir’in ‘Ekonomi Gündemi’

Raporda ekonomi ile ilgili bölümde, “Türkiye işleyen bir piyasa ekonomisi konusunda oldukça ileri bir noktadadır ve raporlama döneminde bazı ilerlemeler kaydetmiştir” ifadesi kullanıldı. Daha sıkı bir para politikası duruşuna doğru geçişin hoş karşılandığı, bunun dış dengesizlikleri azaltmaya yardımcı olduğu ve iç talebi makulleştirdiği belirtilen raporda, halen yüksek olmakla birlikte enflasyon ve enflasyonist baskıların azaldığı bildirildi. Raporda, “İstihdam arttı, ancak işgücü piyasası hâlâ büyük yapısal zorluklarla karşı karşıya” değerlendirmesi yapıldı. Raporda, iş ortamını iyileştirmek için adımlar atıldığı ancak şeffaflık ve öngörülebilirliğin endişe kaynağı olmaya devam ettiği kaydedildi. “Türkiye, Gümrük Birliği için iyi bir hazırlık seviyesini sürdürüyor. Bu alanda bazı ilerlemeler kaydetti. Türkiye, uzun süredir devam eden birkaç ticaret engelini ele aldı ve bazı ithalat ve ihracat kısıtlamalarını kısmen kaldırdı” ifadesi yer alan raporda, Rusya’ya yönelik AB yaptırımları konusunda iş birliğinin devam ettiği ve bazı olumlu sonuçlar alındığı bildirildi. Raporda, AB-Türkiye arasındaki vize serbestisi diyaloğuna da değinilerek, “Vize serbestisi yol haritası kapsamında öne çıkan hiçbir kriter yerine getirilmedi. Türkiye’nin hala mevzuatını vize politikasına ilişkin AB müktesebatıyla daha fazla uyumlu hale getirmesi gerekmektedir” görüşü savunuldu.

Vatandaşın enflasyon beklentisinde gerileme sürdü Merkez Bankası (TCMB), “Sektörel Enflasyon Beklentileri” anketi sonuçlarını yayımladı. TCMB’den yapılan açıklamaya göre, ekim ayında 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentileri, piyasa katılımcıları için 0,1 puan azalarak yüzde 27,4 seviyesine gerilerken, reel sektör için 1,6 puan azalarak yüzde 49,5 seviyesine indi. Hanehalkı enflasyon beklentisi de 4,4 puan azalarak yüzde 67,2 seviyesine geriledi. Ağustos 2024’te 73,14 olan vatandaşın 1 yıl sonraki enflasyon beklentisi son 2 aydır geriliyor. Piyasa katılımcılarının enflasyon beklentileri ise TCMB’nin hedeflerine yakın seyrederken, ekim ayında beklentilerdeki iyileşme sınırlı kaldı. Gelecek 12 aylık dönemde enflasyonun düşeceğini bekleyen hanehalkı oranı bir önceki aya göre 0,7 puan azalarak yüzde 28,3 seviyesinde gerçekleşti.

ASO: Toplumda kamuda etkin tasarruf yapıldığı izlenimi yok Ankara Sanayi Odası (ASO) Ekim Ayı Meclis Toplantısı’nda konuşan ASO Başkanı Seyit Ardıç, vatandaşın uygulanan programa inanmasının son derece önemli olduğunu söyledi. Mali disiplinin, kamu gelirinin artması ve harcamaların kısılması gibi iki temel politika aracı olduğunu anlatan Ardıç, toplumda kamuda etkin bir tasarruf yapıldığı yönünde izlenim olmadığını ifade etti. Vatandaşın uygulanan programa inanmasının son derece önemli olduğunu ifade eden Ardıç, “İnanmadıklarında enflasyon beklentileri yüksek kalıyor ve fiyatlama davranışları bozuluyor” dedi. 2025 bütçesinde enflasyon beklentisi yüzde 17,5 olmasına rağmen, giderlerin yüzde 32.8 arttığına dikkat çeken Ardıç, bunun kamu mali disiplinin kalitesi ve inandırıcılığı hakkında soru işaretlerine neden olduğunu belirtti. Ardıç, bir çok kalemde enflasyonun üzerinde artışlar olurken, kamu yatırımlarında yüzde 4.5’lik azalmanın ekonomik ve sosyal kalkınma hedefleri açısından düşündürücü olduğunu söyledi.

Bakan Uraloğlu’ndan ulaşımda “tek kart” açıklaması Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, AK Parti TBMM Grup Toplantısı öncesinde basın mensuplarının sorusu üzerine, tüm Türkiye’de toplu taşıma kartlarını tek bir kartta toplayacak olan “Türkiye Kart” projesine ilişkin açıklamalarda bulundu. Halihazırda kullanılan tüm toplu taşıma kartlarını tek bir kartta birleştirmek istediklerini belirten Uraloğlu, şunları kaydetti: “Zaten kullanılan kartlar var, bunları birleştirelim istiyoruz. PTT’nin bir uygulaması var ve bunu yaygınlaştırmaya başladık. Bundan sonra da onu inşallah daha da yaygınlaştıracağız. Şu an kullanılan illerimiz, otoparklar ve milli parklar var. İnşallah yaygınlaştıracağız. Türkiye’nin her tarafında tek bir kart olacak, hedefimiz o. Vatandaşlarımız tek kartla bütün toplu ulaşımdan yararlanacak. Aynı zamanda istenirse kredi kartı olarak da kullanılabilecek.”

Doğalgazda kasım tarifesinde değişikliğe gidilmedi BOTAŞ’ın internet sitesinde yayımlanan tarife tablosuna göre, doğalgazda kasımdan geçerli olacak mesken ve sanayi abonelerinin tarifesi ile elektrik üretim amaçlı tarife sabit kaldı. Buna göre, BOTAŞ’ın konut tüketicileri için dağıtım şirketlerine kasımda uygulayacağı satış fiyatı, bin metreküp doğalgaz için 5 bin 631 lira olarak açıklandı. Ekmek üreticileri için belirlenen tarife, bin metreküp doğalgaz için 8 bin 549 lira olarak belirlendi. Elektrik üretim amaçlı tarifede ise bin metreküp doğal gazın fiyatı 12 bin lira olarak duyuruldu. Doğal gazda fiyat tarifeleri aylık hesaplanıyor. Kurumun internet sitesinde yer alan duyuruda, “Household Energy Price Index (HEPI) fiyatları esas alındığında, konutlarda, Ukrayna’dan sonra Avrupa ülkeleri arasında en düşük doğal gaz fiyatı ülkemizde uygulanmaktadır” ifadesi kullanıldı.

Bankacılığın net kârı 3. çeyrekte yüzde 4,9 düştü Bankacılık sektörünün net kârı üçüncü çeyrekte dönemsel olarak ve yıllık bazda geriledi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre sektörün net kârı üçüncü çeyrekte dönemsel bazda yüzde 4,9 düşerken, dokuz aylık dönemde aynı miktarda arttı. BDDK verilerine göre 2023’ün ilk dokuz ayında 438,9 milyar TL net kâr elde eden bankacılık sektörü bu yıl ilk dokuz ayda 460,4 milyar TL net kâr sağladı.

Yüksek tüketim grubu elektriği maliyetine göre ödeyecek Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, yeni düzenleme ile enerjide yüksek tüketim grubunda olan meskenlerin elektrik fiyatını maaliyetine uygun şekilde ödeyeceklerini belirtti. Düzenleme ile yapılacak desteklerin ihtiyaç sahibi insanlara yansıması noktasında çalışmaların yürütüldüğünü belirten Bayraktar, “Desteğe ihtiyacı olmayan, tüketimi yüksek olan grupların elektriği ve doğalgazın gerçek maliyetlerin karşılanması konusunda düşüncemiz var. Dolayısıyla Türkiye’de hane başına ortalama 200 kilowatt-saatlik tüketim var. EPDK’nın yaptığı düzenleme ile ayda 417 kilowatt-saat tüketen konutlar elektriğin gerçek maliyeti neyse onu şubat ayından sonra ödemeye başlayacaklar. Türkiye ortalamasında bir tüketim yapıyorsan faturan ayda 414 lira ödüyorsun. Ocakta da 414 lira ödemeye devam edeceksiniz. Normal tüketimin iki katı bir kullanım varsa desteklenecek grupta değilsiniz demektir. Türkiye’de 40 milyon mesken abonemiz var. Bunun sadece yüzde 3’ü 1,2 milyonu bundan etkilenebilir. Yüksek tüketim grubunda olan, evi büyük olan, evinde daha çok elektrikli eşya kullanan belki elektrikli araba kullanan kesim de elektrik fiyatını maliyetine uygun şekilde ödeyecek. Desteği gerçekten ihtiyaç sahibi insanlara yapmamız gerekiyor. Bir anlamda yüksek tüketimi olan kişilerin karşılayabilecek mali durumları var. Burada tabii ki de istisnalar yapılacak. Camiiler, cem evleri istisnalarına devam edecek” diye konuştu.

Garanti BBVA büyüme ve dolar/TL tahminini düşürdü Garanti BBVA Araştırma Birimi, Ekim ayı Türkiye Ekonomik Görünümü notunda 2024 dolar/TL tahminlerini 38 seviyesinden 37 seviyesine indirdi. Garanti BBVA ekonomistleri 2024 büyüme tahminini de yüzde 3,5’ten yüzde 3,2’ye çekti. 2025 tahmini de yüzde 3,5’ten yüzde 2,7’ye düşürüldü. Garanti BBVA ekonomistleri uzun vadeli büyüme tahminlerinde ise daha iyimser görüldü. Bu vadede büyüme beklentisi yüzde 3,5’ten yüzde 4’e yükseltildi. Banka politika faizine yönelik Aralık ayında ilk indirim tahminini korudu. Bankanın öngörülerine göre 2025 sonunda politika faizi yüzde 30 seviyesine kadar gelmiş olacak. Banka Dolar/TL tahmininde de sınırlı bir revizyon gerçekleştirdi. Daha önce 2024 için 38 olarak açıklanan dolar/TL tahmini 37’ye çekildi. 2025 sonu için beklenti ise 45,5 oldu. Banka yıl sonunda enflasyonun yüzde 43 olmasını öngörürken, 2025 için ise tahmin yüzde 25 olarak açıklandı.

Dar gelirliye sosyal konut: 100 bin ev yapılacak Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda 2025 hedeflerine göre, gelecek yıl barınma sorununa yönelik 100 bin sosyal konut yapılacak. Programın Merkezi Yönetim Bütçesi kısmında, deprem konutlarının yapımı ve altyapı giderleri için 244,9 milyar TL kaynak ayrıldığı görülürken, sosyal konut yapımı için de 22,9 milyar TL kaynak ayrıldı. Programın “Enflasyon ve Para Politikası” bölümünde, “Konut kira ve satışlarındaki fiyat artışlarının enflasyon üzerindeki olumsuz etkilerinin giderilmesine yönelik konut arzını artırıcı ve konuta erişimi kolaylaştırıcı uygulamalar hayata geçirilecektir” ifadeleri kullanıldı. Konuta yönelik, “Kira ve konut fiyatlarındaki gelişmeleri de göz önünde bulundurarak, salgın döneminde daralan konut arzı hızla artırılacak, depremin oluşturduğu konut stokundaki kayıpların telafisine yönelik yeni sosyal konut projeleri geliştirilecek ve dar gelirli vatandaşların konuta erişimi kolaylaştırılacaktır” denilirken, “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve TOKİ tarafından gerçekleştirilmek üzere Sosyal Konut Projesi kapsamında ihalesi tamamlanan 100 bin konut inşaat faaliyetlerine devam edilecektir” ve “İlk Evim Arsa Projesi ile arsa üretimine devam edilecek olup yaklaşık 103 bin hak sahibi için plan onayının tamamlanması sağlanacaktır” ifadeleri yer aldı.

Gazeteci* Aslı SÖZBİLİR