Gazeteci Aslı ÖZBİLİR’in ‘Sabah Kahvesi’nde ‘Orada Neler Oluyor!’ başlıklı ekonomi bülteni

* Günaydın! Bugün günlerden 4 Ekim Cuma. 2023 yazından bu yana ilk kez yıllık enflasyonda yüzde 50’nin altı görüldü.

* Ekonomist Dergisi’nden Gazeteci Aslı SÖZBİLİR’in ‘Sabah Kahvesi’ için hazırlamış olduğu ekonomiyle ilgili ‘ORADA NELER OLUYOR!’ başlıklı ekonomi bülteni…

Aslı SÖZBİLİR, Gazeteci

Enflasyon yüzde 50’nin altına indi Enflasyonda düşüş ivmesi devam ederken, 2023 yaz aylarından bu yana ilk kez yıllık enflasyonda yüzde 50’nin altı görüldü. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, Eylül’de tüketici fiyatları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 49,38 arttı. Eylül ayında aylık enflasyon ise yüzde 2,97 oldu. Yıllık çekirdek enflasyon tarafında Eylül’de yavaşlama devam etti. TÜİK verilerine göre yıllık çekirdek enflasyon yüzde 49,10 olarak kaydedildi. Aylık çekirdek enflasyon da yüzde 3,57 olarak gerçekleşti. Üretici fiyat endeksi artışı da geçen aya göre yavaşlama gösterdi. Eylül’de üretici fiyatlarında yıllık artış yüzde 33,09’a geriledi. Aylık üretici enflasyonu ise aynı dönemde yüzde 1,37 oldu. TÜİK verilerine göre, aylık bazda en yüksek artış yüzde 14,21 ile eğitim grubunda gerçekleşti. Eğitimi yüzde 4,16 ile alkollü içecekler ve tütün, yüzde 3,86 ile de konut izledi. Haberleşme grubunda aylık olarak fiyatların yüzde 0,88 gerilediği izlendi. Yıllık olarak bakıldığında ise en yüksek artış yüzde 97,87 ile konut grubunda görüldü. Yıllık enflasyon bakımından konut grubunu yüzde 93,59 ile eğitim; yüzde 65,41 ile lokanta ve oteller izledi.

Karahan: Aylık enflasyon ve beklentilerde alınacak mesafe var Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Plan ve Bütçe Komisyonu toplantısında enflasyon ve para politikasına ilişkin mesajlar verdi. Karahan, makroekonomik göstergelerin dezenflasyon süreciyle uyumlu şekilde ilerlediğini söyledi. Karahan’ın sunumunda hizmet enflasyonu vurguları öne çıktı. Karahan, hizmet enflasyonuyla ilgili olarak “Hizmet enflasyonu yavaşlamaya devam etse de bu gruptaki fiyat artışları, diğer bir çekirdek grup olan temel mallara kıyasla güçlü seyrediyor ve manşet enflasyonu yukarıya çekiyor. Hizmet sektöründe daha yaygın olan zamana bağlı ve geriye dönük fiyatlama davranışları, hizmet enflasyonundaki zayıflamanın gecikmeli ve daha yavaş gerçekleşmesine neden oluyor” ifadelerini kullandı. Karahan sunumunda para politikasına yönelik önemli mesajlar da verdi. Para politikasındaki sıkı duruşu fiyat istikrarı sağlanana kadar kararlılıkla sürdüreceklerini belirten Karahan, “Daha önce de vurguladığımız gibi, bu süreçte iki ana koşul gözetiyoruz. Birincisi, aylık enflasyonun ana eğiliminin, belirgin ve kalıcı bir düşüş göstermesi. İkincisi ise, enflasyon beklentilerinin öngörülen tahmin aralığına yakınsaması. Her iki kriterde de alınacak bir miktar mesafe olduğunu değerlendiriyoruz. Bu nedenle, para politikasında sıkılığı korumaya devam edeceğiz” dedi.

Şimşek: Dezenflasyon süreci devam ediyor Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek enflasyon verilerinin açıklanmasının ardından yaptığı değerlendirmede, haziranda başlayan dezenflasyon sürecinin devam ettiğine dikkat çekerken, “Enflasyonu düşürmek sadece hayat pahalılığı sorununu çözmeyecek aynı zamanda vatandaşımızın refahını kalıcı olarak artıracaktır” ifadelerini kullandı. Şimşek şunları söyledi: “Temel mal enflasyonu yıllık yüzde 28,3 ile görece düşük seviyedeyken geriye dönük fiyatlama davranışı kaynaklı katılık, hizmet enflasyonunda düşüşün yavaş gerçekleşmesine neden oluyor. Haziranda başlayan dezenflasyon süreci devam ediyor. Bu dönemi önümüzdeki yılın ikinci yarısında başlayacak ve enflasyonda kalıcı düşüşü sağlayarak tek haneye ulaşacağımız istikrar dönemi takip edecek. Tüm politikalarımızı fiyat istikrarı hedefimiz doğrultusunda eşgüdüm içinde ve kararlılıkla uygulamayı sürdürüyoruz.”

TCMB rezervlerinde yine rekor Merkez Bankası (TCMB) toplam rezervle göstergeleri yeni bir rekora işaret etti. TCMB’nin yayımladığı haftalık para ve banka istatistiklerine göre, 27 Eylül haftasında bir önceki haftaya göre 998 milyon dolar yükselişle 157 milyar 390 milyon dolara çıkarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Merkez Bankası’nın swap hariç net rezervi üç haftada yaklaşık 15 milyar dolar artış gösterdi. Aynı hafta brüt Döviz rezervleri 285 milyon dolar azalışla 93 milyar 824 milyon dolara düştü. Brüt döviz rezervleri, 20 Eylül’de 94 milyar 109 milyon dolar seviyesinde bulunuyordu. Bu dönemde altın rezervleri ise 1 milyar 283 milyon dolar artışla 62 milyar 283 milyon dolardan, 63 milyar 566 milyon dolara çıktı. Böylece Merkez Bankasının toplam rezervleri, 27 Eylül haftasında bir önceki haftaya göre 998 milyon dolar artarak 156 milyar 392 milyon dolardan, 157 milyar 390 milyon dolara yükseldi.

Döviz mevduatlarında hızlı gerileme Eylül ayında dış ticaret açığı sınırlı artış kaydederken tüketim malı ithalatı da yeni rekor seviyeye yükseldi. Ticaret Bakanlığı’nın öncü verilerine göre Türkiye, Eylül ayında toplamda 27,1 milyar dolarlık ithalat yaptı. Bu dönemde tüketim malı ithalatı 4,2 milyar dolar olarak kaydedildi. Eylül ayında tüketim malı ithalatı önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 12,1 arttı. Son artışla birlikte tüketim malı ithalatı Eylül ayındaki toplam ithalatın yüzde 15,6’sını oluşturdu. Eylül ayıyla birlikte son 12 ayda yapılan tüketim malı ithalatı 52,3 milyar dolara çıktı. Böylelikle tüketim malı ithalatında yeni tarihi zirve kaydedildi. Öte yandan Eylül ayında hammadde ithalatı yıllık bazda yüzde 6,2 azalarak 18,2 milyar dolara geriledi. Yatırım malları ithalatı ise yüzde 5,9 artışla 372 milyon dolara çıktı.

KKM’de hızlı düşüş korunamadı Kur korumalı mevduatlar 1,5 trilyon TL’ye tutunmaya devam etti. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre kur korumalı mevduatlar 27 Eylül haftasında 22,2 milyar TL geriledi. Toplam kur korumalı mevduatların büyüklüğü 1,51 trilyon TL olarak kaydedildi. Bir önceki hafta kur korumalı mevduatlarda 30,4 milyar TL ile hızlı bir düşüş gerçekleşmişti. Son veriler kur korumalı mevduatlarda bu düşüş hızının yakalanamadığını gösterdi.

Morgan Stanley: Kasım’da faiz indirimi ihtimali zayıf görünüyor ABD’li yatırım bankası Morgan Stanley, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Eylül enflasyonu verilerinin ardından enflasyon ve faizlere ilişkin tahminlerini güncelledi. Banka, yıl sonu enflasyon tahminini yükseltirken Kasım ayında olası bir faiz indirimi ihtimalinin de zayıf göründüğünü belirtti. Morgan Stanley, Türkiye için yıl sonu enflasyon tahminini daha önce yüzde 42,4’ten yüzde 43,5’e yükseltti. Banka 2025 sonu enflasyon beklentisini yüzde 25,2 olarak korudu. Morgan Stanley Ekonomisti Hande Küçük, enflasyon verilerinin ardından yayınladığı raporda Eylül ayı enflasyon rakamlarının TCMB’nin tahminleri üzerindeki yukarı yönlü riskleri artırdığını söyledi. Küçük’e göre, TCMB’nin verilere bağlılık konusundaki yönlendirmesi göz önüne alındığında, Kasım ayında herhangi bir faiz indirimi olasılığı artık zayıf görünüyor. Küçük, ücret ve fiyat artışlarına ilişkin belirsizliklerin ortadan kalkmasının ardından faiz indirimlerinin yeni yılda başlamasına ilişkin olasılığın yüksek olduğunu belirtti. Banka önceki tahmininde de faiz indirimlerinin 2025’te başlayacağını söylemişti. Enflasyon verilerinin ardından tahminlerini güncelleyen bir diğer ABD’li yatırım bankası JPMorgan da TCMB’nin ilk faiz indirimine ilişkin beklentisini değiştirdi. Daha önce ilk indirimin Kasım’da yapılacağını öngören banka bu beklentisini Ocak ayına çekti.

UBS, BBVA ve Barclays TCMB beklentilerini paylaştı Enflasyon verilerinin ardından Türkiye tahmini yayınlayan bankaların arasına UBS, Barclays ve BBVA da katıldı. UBS TCMB’nin gevşemeye daha geç başlama riskinin arttığını belirtti. Raporda, “Türkiye’de dezenflasyonun devam edeceğini düşünüyoruz, ancak orta vadeli dezenflasyon hızı daha belirsiz” ifadeleri yer aldı. Banka bugünkü enflasyon gelişmelerinin ardından, 2024 yıl sonu TÜFE tahminini yıllık yüzde 45’ten yüzde 45,6’ya yükseltti. Banka ayrıca 2025 sonu TÜFE’nin yıllık yüzde 23 olacağını öngördü. Raporda ayrıca, “TCMB’nin gevşeme döngüsünün 250 baz puan indirimle Kasım ayında başlayacağını düşünmeye devam etsek de bugünkü açıklamanın ardından TCMB’nin gevşemeye daha geç başlama riski arttı. Faiz indirimi Aralık 2024 veya 2025 yılının başına sarkabilir” ifadelerine yer verildi. BBVA ilk indirim beklentisini Kasım’dan Aralık ayına öteledi. Kurum, aylık enflasyonun yüzde 2,97 ile yüzde 2,5 olan tahminlerinin üzerinde gerçekleştiğini belirterek “Yıl sonunda enflasyonun yüzde 43’e düşmesini bekliyoruz. Bu da TCMB’ye temkinli indirim için sınırlı bir alan oluşturabilir. İlk faiz indiriminin Aralık ayında olmasını bekliyoruz. 250 baz puanlık indirimin ardından gelecek yılın ilk yarısında kademeli indirim olabilir” değerlendirmesine yer verdi. Barclays’ın “Ekim ayı enflasyon verisi kritik olacak” başlığıyla paylaştığı notta aylık enflasyonun negatif sürpriz olduğunu belirterek “Kasım ayında 250 baz puanlık faiz indirimi beklentimiz devam ediyor. Ancak Ekim ayında aylık enflasyon yüzde 2’nin üzerinde gerçekleşirse Merkez Bankası ilk indirimi Aralık veya Ocak ayına öteleyebilir” değerlendirmesi yapıldı.