Doğru güneşlenme enfeksiyondan korurken, bir hata kansere neden oluyor

Güneş ışınları bazı kozmetik işlemlerin yapılmasını engellerken, bazılarında güneş ışınlarının zararlı etkilerine karşı koruyor. Çünkü güneş D vitamini açısından hem fayda sağlıyor hem de cildi uyarıyor. Peki, yaz aylarında botoks ve dolgu yaptırılır mı? Güneş cildi nasıl etkiler?

(UHA) Uluslararası Haber Ajansı’nın ‘Aksam.com.tr’den aktardığı Merve Kantarcı Çulha’nın özel haberinde, Prof. Dr. Mustafa Özdemir yaptığı açıklamada, D vitamini için güneşin faydalarını ve yaz aylarında kozmetik uygulamalar konusunda doğru bilinen yanlışları anlattı.

GÜNEŞİN FAYDALARI

Son yıllarda yapılan birçok bilimsel çalışmada cilt kanserlerinin, yaşlanmanın ve bir takım deri hastalıklarının gelişmesinde güneşten salınan ve dünyamıza ulaşan ultraviyole (UV) ışınları önemli bir riske sahip olduğu saptanmıştır.

Bunlarla birlikte güneş, derimizde enfeksiyonlara yol açabilecek bazı bakteri ve mantarları etkisiz hale getirdiği gibi vücudumuzda birçok biyolojik fonksiyonda görev alan D vitamininin üretimine katkı sağlar.

Ayrıca yaz mevsimlerinde güneş ve artmış nem kuru ve alerjik yapıya sahip derilere iyi gelir. Yeryüzüne ulaşan ışığın yüzde 99’u görünen ışık ve infrared ışınlarıdır, yüzde 1’lik bölümde UV’dir.

UV’nin en büyük kaynağı güneştir fakat flüoresan lambalar, soft ampuller, fotokopi makinesi ve fototerapi lambaları ile de yayılır.

Güneşten başlıca UVA ve UVB olmak üzere 2 tür UV ışını salınır. Güneş yanığına UVB neden olurken bronzlaşma başta olmak üzere diğer zararlı etkilerden UVB ve UVA birlikte sorumludur.

Şehir yaşantısında güneşle derimiz arasındaki ilişki göreceli olarak dengede seyrederken, açık alanlara çıkma, havuz, deniz, kumsal, kayak merkezlerinde vakit geçirme durumlarında bu ilişkide güneş temasının artmasıyla denge bozularak derimiz aleyhinde yıkıcı olarak seyretmeye başlar.

D VİTAMİNİ İÇİN 20 DAKİKAYA DİKKAT

Güneşten korunmaksızın aşırı güneş teması sonucu derimizde güneş yanığı meydana gelir. Bunu bronzlaşma olarak bilinen deride renk artışı takip eder.

Daha sonra sivilce benzeri döküntüler gelişir. Örneğin, yaz mevsiminde güneş korumasız 20 dakika üzerinde denize girmek güneş yanığına neden olacaktır.

Son zamanlarda D vitamini üretimi için bolca güneşlenme tavsiye edilmesine rağmen güneşli mevsimlerde 15-20 dakika kısa kollu tişört, şort veya etekle güneş teması D vitamini üretimi için yeterli olurken daha fazla temasın tam tersine D vitaminini daha fazla artırmadığı gibi yıkımına neden olur.

GÜNEŞTEN KORUYUCU NASIL SEÇİLMELİ?

Güneşten koruyucular ilk defa 1928’te kullanılmaya başlanmıştır. Günümüze kadar yapılan yine çeşitli bilimsel çalışmalarda güneşten koruyucu kremlerin düzenli kullanımının kanser, yaşlanma ve bazı deri hastalıklarının gelişimini önlediği tespit edilmiştir.

Güneşten koruyucular özellikle yaz mevsimlerinde havuz ve denizde güneş yanığı oluşmaması için çok kullanılmasına rağmen güneşten koruyucuların güneş yanığına neden olan UVB ile birlikte UVA ışınlarına karşı da koruma içermesi çok önemlidir.

İdeal bir güneşten koruyucu hem UVB hem de UVA ışınlarından koruması gerekir. Ayrıca güneşte kimyasal yapısı bozulmamalı, vücuda emilip sistemik etki göstermemeli, tahriş ve alerjik reaksiyonlara neden olmamalıdır.

Güneşten koruyucular koruma mekanizmalarına göre organik (kimyasal) ve inorganik (fiziksel) olmak üzere iki gruba ayrılır.

Organik kimyasal içeren güneşten koruyucular UV’yi içine çekip ısı enerjisine dönüştürerek, inorganik kimyasal içerenler ise UV’yi yansıtarak, dağıtarak ve/veya kısmen içlerine çekerek koruyucu etki gösterirler.

Güneşten koruma özelliğin olan birçok organik kimyasal vardır fakat sıklıkla oksibenzon, avobenzon, ekamsul, bemotrizinol, bisoktrizol ve mexoryl kullanılır. İnorganik olarak çinko oksit ve titanyum dioksit kullanılır.

Oksibenzon içeren güneşten koruyucuların deniz canlılarına zarar vermesi ve birçok balıkta saptanması sonucu bazı ülkelerde bu organik kimyasalı içeren güneşten koruyucularla denize girilmesi yasaklanmıştır.

Organik kimyasallar deriden vücudumuza emilerek girebilir ve deride alerjik reaksiyonlara yol açabilirken inorganik kimyasallar deriden emilmezler ve tahriş veya alerjiye neden olmazlar. Bu nedenle çocuklarda ve güneş koruyuculara alerjisi olan hastalarda tercih edilir.

Güneş koruyucularının güneşten koruma gücünü üzerinde belirtilen SPF (sun protection factor – güneşten koruma faktörü) belirler. SPF günlük kullanım için en az 30 olmalıdır.

Etkili bir güneş koruma için önerilen doz 2 mg/cm2 dir. Bunun pratik karşılığı bir çay kaşığı miktarda ürün yüz, baş ve boyun, 1 çay kaşığı kadar ürün her bir üst ekstremiteye, 2 çay kaşığı ürün gövde ön – arka yüze ve her bir alt ekstremiteye de 2 çay kaşığı kadar ürün kullanmak şeklindedir.

Maksimum SPF değeri 50’dir. Bu değerin üstündeki SPF’ler 50+ olarak yazılır. Açık hava, deniz veya kayak tatillerinde aşırı güneşe maruz kalacağımız için güneş koruyucumuz mutlaka SPF 50 faktör olmalıdır.

Güneş koruyucu kremler güneşe karşı 2-3 saat arası korurlar. Bundan dolayı gün içinde tek bir kere güneşten koruyucu krem sürmek sizi gün boyunca güneşten korumayacaktır.

Özellikle gün içinde uzun süreli dış ortam aktivitelerinde güneşten koruyucu kremlerin 2/3 saatte bir tekrar sürülmesi gerekmektedir.

Son zamanlarda güneş koruyucuların etkisini artırmak için güneş koruyucu kimyasallarla birlikte flavonoidler, resveratrol ve yeşil çay ekstresi gibi topikal antioksidanlar ve DNA tamirini artıran ajanlar kullanılmaktadır.

Fakat maliyet artıran bu ürünlerin artı etki sağladıklarına ait çalışmalar yapılması gerekmektedir.

HAVUZ VE DENİZ İÇİN GÜNEŞ KORUYUCULARA DİKKAT

Havuz ve denize gireceksek güneşten koruyucu kremlerde mutlaka “water-resistant, suya dayanıklı” ibaresi olanları kullanmalıyız.

Güneşten koruyucu kremler su temasında ortalama 40 veya 80 dakika kadar koruyucu özelliklerini sürdürürler. Bundan dolayı havuz veya denizde güneşten koruyucu kremlerin 40/80 dakikada bir sürülmeleri gerekmektedir.

Güneşten koruyucular piyasada yağ, losyon, krem, merhem, jel, sprey ve pasta formları vardır. Sprey formları özellikle uygulanacak doz miktarını ayarlamadaki zorluk, koklamayla solunum yollarında ve göz gibi organlara temasın kolay olması nedeni ile kullanımı çok tavsiye edilmez.

Güneş koruyucu kremleri sürdükten sonra güneşe uzun zaman maruz kalmak sadece güneş yanığı gelişmesini önleyecektir. Hiçbir güneşten koruyucu sizi gün boyunca güneşten korumayacaktır.

İki saat aralarla kullansak bile en ideal koruma için güneş gözlüğü, şapka, güneş korumalı giysiler gibi diğer güneşten korunma yöntemleriyle birlikte kullanmak güneş ışınlarının derimizde oluşturacağı uzun dönem hasarları önlemek için bizlere çok yarar sağlayacaktır.

YAZ AYLARINDA KOZMETİK UYGULAMALAR

Yaz mevsimleri yapılan kozmetik işlemler sonrası güneşe maruziyet sıkça sorulan sorular arasındadır. Burada cevap aslında güneşin cildimizi ısıtması, su-ter teması, güneş ışınlarının işlemde kullanılan maddelerle direkt etkileşimi ve güneş ışınına bağlı artan istenmeye mimik hareketlerde gizlidir.

Botox sonrası güneşlenme konusunda tam sağlanmış bir konsensüs bulunmamaktadır. Bazı uygulayıcılar uygulama sonrası güneşlenebilirsiniz derken bir kısmı 2 hafta güneşten kaçınmayı önermektedir.

Bize göre ideal olan uygulama sonrası güneşlenmede artan ısı ve mimik hareketlerine bağlı botoks toksinin istenmeyen bölgelere yayılmasına fırsat oluşturabileceği için ilk 7 gün içerisinde güneşlenmeyi tavsiye etmiyoruz.

Mezoterapi, PRP, Dolgu ve iplerle yüz germe işlemlerinde de özellikle güneşlenmeye havuz veya deniz eşlik edecekse uygulama sonrası 2 hafta önerilmiyor.

Kozmetik işlemleri gelişebilecek çeşitli yan etkilerden korunmak amaçlı olarak en erken güneşlenmeden 2-4 hafta önce yaptırmak en ideal yaklaşım olacaktır.

Yaz boyunca anti-aging amaçlı olarak güneş hassasiyetine neden olan retinoik asit içeren ürünlerden kaçınmalıyız. Ayrıca cildimizde peeling-soyma işlemi yapan ürünlerden de kaçınmalıyız.

Aksi takdirde cildimizde bu ürünlere ve ciltte meydana getirdikleri hafif soyulmalara bağlı güneşle temas sonrası ciltte kahverengi lekelenmeler meydana gelebilir.

Yaz mevsimleri aşırı yağlı kremlerin kullanımı ciltte mikrobik enfeksiyonlara neden olabileceği için daha hafif su bazlı kremleri kullanılmalıdır. Özellikle yaz mevsimleri kullandığımız her türlü nemlendiricide ve kozmetik ürünlerde ek olarak güneşten koruyucu içerenleri tercih etmek iyi bir yaklaşım olacaktır.

Özellikle leke yapmaya yatkın ciltlerde kimyasal peeling ve lazer tedavileri gibi hafif hasarlanmaya yol açan kozmetik uygulamaları yaz mevsiminde yaptırmaları önerilmemektedir.

Yaz mevsimi boyunca güneşe bağlı cildimizde ve vücudumuzda oluşan oksidadif hasarı azaltmak için haftada 2-3 kez antioksidan özelliğe sahip vitaminler almak faydalı olabilir