Avrupa Seçimlerine Giden Süreçte Aşırı Sağcı AfD’nin Alternatif Avrupa Planı

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı’nda doktora öğrencisi ve Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) yazarı Gamze BAL, “Avrupa Seçimlerine Giden Süreçte Aşırı Sağcı AfD’nin Alternatif Avrupa Planı” başlıklı bir yazı kaleme aldı.

UHA / Europe İnternational News Agency

UHA Haber’in Avrupa Temsilcisi Tuba Nur TÜRKELİ’ne konuyla ilgili olarak değerlendirmede bulunan Gamze BAL, 6-9 Haziran 2024 tarihleri arasında Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerde Avrupa Parlamentosu milletvekili seçimlerinin yapılmasının kararlaştırıldığını belirterek, tarihin belirlenmesiyle birlikte Avrupa siyasetine yön vermek isteyen partilerin seçim stratejilerini oluşturmaya başladıklarını açıkladı.

Gamze BAL, bu partilerden birinin de aşırı sağcı Almanya İçin Alternatif Partisi (AfD) olduğunu hatırlatarak, Partinin, 6 Ağustos 2023 tarihinde Magdeburg’da 14. Federal Parti Kongresi’ni düzenlediğini, kongrede Avrupa Parlamentosu seçimleri için adayların belirlendiğini ve parti programlarının açıklandığını ifade etti.

BAL, “AfD’li yetkililer seçim programında Avrupa Birliği’ni (AB) göç ve iklim politikası da dahil olmak üzere tüm önemli alanlarda başarısız bir proje olarak gördüklerini ifade etmişlerdir” dedi.[1]

ANKASAM Yazarı Gamze BAL, şunları söyledi:

“Esasen 27 üyeden oluşan AB, yıkıcı etkileri olan savaşların yaşandığı Avrupa Kıtası’na barışı getiren ve çok kültürlülük anlayışıyla farklı grupların bir arada yaşamasına imkan sağlayan başarılı bir proje olarak değerlendirilmektedir. Ancak 2000’li yıllarda başlayan ekonomik krizlerle beraber 2015 yılı itibariyle yoğunlaşan göç akışı, Avrupa şüphecisi ve milliyetçi isim ve grupların örgütlenmesine uygun zemin hazırlamıştır. Keza AfD de 2013 yılında kurulmuş ve Avrupa’da artarak devam eden krizlerin etkisiyle gün geçtikçe tabanını genişletmiştir. Temel söylemlerini İslam ve göçmen karşıtlığı, yabancı düşmanlığı, Avrupa şüpheciliği, etnik milliyetçilik ekseninde şekillendiren AfD, AB’yi “Avrupa halklarının iradesini yok saymakla” eleştirmektedir. Ayrıca parti, AB’nin Avrupa kimliğine ve ulus devletlere zarar verecek politikalar geliştirdiğini iddia etmektedir”.

Tüm bu eleştirilere rağmen AfD’nin, AB’nin önemli bir kurumu olan Avrupa Parlamentosu seçimlerini önemsediğini hatırlatan Gamze BAL, “Çünkü Avrupa Parlamentosu, AB Konseyi’yle birlikte yasaların yapılmasında ve üye devletleri bağlayacak hukuki düzenlemelerin kabul edilmesinden sorumludur. Bunun yanı sıra AB bütçesinin yine AB Konseyi’yle birlikte onaylamak ve diğer AB kurumlarını denetlemek, Avrupa Parlamentosu’nun temel görevleri arasındadır. Seçim akabinde siyasi gruplara dahil olan milletvekilleri, Avrupa Komisyon Başkanı ve AB Konsey Başkanı’nın seçilmesiyle görevlidir. Dolayısıyla AB’nin işleyişi açısından önemli bir kurum olan Avrupa Parlamentosu’nda AfD ile birlikte Avrupa’daki diğer aşırı sağ partiler sandalye sayılarını ne kadar arttırırsa AB’nin kaderini etkileyecek kararların kendi politikalarıyla uyumlu bir şekilde alınmasında o kadar etkin birer aktör haline geleceklerdir” diye konuştu.

BAL, AB’nin doğrudan halk tarafından seçilen tek organı olan Avrupa Parlamentosu’ndaki dağılımın Avrupa’nın siyasi resmini yansıttığını ve bu açıdan bakıldığında AB üyesi ülkelerdeki mevcut siyasi atmosferin Parlamento’nun nasıl şekilleneceği konusunda fikir verdiğini aktardı.

“Avrupa ülkeleri incelendiğinde aşırı sağ siyasi partilerin oy oranlarını arttırdığı dikkat çekmektedir” diyen Gamze BAL, geniş bir seçmen kitlesine hitap etmeyi başaran AfD’nin de oy oranını arttıran partilerden biri olduğunun altını çizdi.

ANKASAM Yazarı BAL, şöyle devam etti:

“Örneğin Thüringen eyaletinin doğusundaki Sonneberg kasabası, AfD’li Robert Sesselmann’ı %52,8 oyla belediye başkanlığına eşdeğer bir bölge yöneticisi olarak seçmiştir. AfD’nin eş lideri Tino Chrupalla, “Bu sadece başlangıçtı. Politikalarımızla halkı ikna edeceğiz. Böylece gidişatı daha iyiye çevireceğiz.” açıklamasını yapmıştır.^[2] Yani parti, toplumun mevcut politikalardan duyduğu rahatsızlıkları ön plana çıkarmaktadır. Bu noktada konjonktür de AfD’ye avantaj sağlamaktadır. Ekonomik kriz ve göç gibi sorunlar devam ederken Rusya-Ukrayna Savaşı’nın Avrupa’ya ekonomik ve sosyal açıdan yansıması toplumun hoşnutsuzluğunu arttırmıştır. AB üyesi ülkelerin Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar ve Rusya’nın enerji kartını kullanarak karşılık vermesi, özellikle Almanya gibi Rusya’yla yakın enerji ilişkileri olan ülkelerde, üretim sektöründeki azalıştan, hane halkının refah seviyesindeki düşüşe kadar neredeyse her alanda olumsuz sonuçlara yol açmıştır. Bu durum Ukrayna’ya verilen desteği eleştiren AfD ile toplumun önemli kesiminin yakınlaşmasını ve parti tabanının genişlemesini sağlamıştır”.

Tüm bu gelişmelerin 2024 seçimlerine giden süreçte yaşanıyor olmasının, AfD’nin Avrupa seçimlerindeki oylarını da etkileyeceğini açıklayan  Gamze BAL, “2019-2024 yılları arasında görev yapan ve 751 kişiden oluşan parlamentoda 9 vekil bulunduran AfD’nin dahil olduğu Kimlik ve Demokrasi siyasi grubunun 73 vekili bulunmaktadır.[3] Yapılan anketlere göre bugün Avrupa Parlamentosu seçimleri yapılsa aşırı sağcı siyasi partilerin merkez partilere oranla oylarını arttıracağı tahmin edilmektedir. Benzer şekilde anketlerde AfD’nin 15 sandalyelik bir artış göstereceği düşünülmektedir.[4] Dolayısıyla mevcut durum AfD’nin lehineyken, yetkililer daha fazla seçmenin desteğini alabilecek stratejiler geliştirmektedir” dedi.

Gamze BAL, bu doğrultuda 2021 yılı Bundestag Seçimlerinden önce Almanya’nın AB’den ayrılması (Dexit) yönünde bir seçim programı benimseyen, Haziran 2023 tarihinde gerçekleşen parti kongresi sonrasında yayınlanan taslak metinde AB’nin kontrollü bir şekilde dağılması gerektiğini dile getiren AfD’li yetkililerin, söylem değişikliğine giderek Avrupa entegrasyonunu önemseyen ama merkez siyasi partilerin de politikalarından rahatsızlık duyan seçmene yönelik bir program belirlediğinin altını çizdi.

Avrupa Parlamentosu seçim programı bildirisinde Dexit ve AB’nin dağılması gibi fikirleri tekrarlamak yerine Avrupa Parlamentosu seçimlerine giden süreçte AfD’nin, alternatif bir Avrupa planı geliştirerek oy potansiyelini arttırmak istediğinin anlaşıldığını dile getiren ANKASAM Yazarı BAL, “Bu bakış açısından hareketle yeni programda AB’nin bir Avrupa ulusları federasyonu olarak yeniden inşa edilmesi ve avronun ortak para birimi olarak kullanılmaması gerektiği vurgulanmıştır. Burada amaçlanan kontrolün çoğunluğunun ulus devletlerde olduğu bir entegrasyonu sağlamaktır. Tasavvur edilen federasyonun ana hedeflerinin göçe karşı dış sınırları güvence altına almak, güvenlik politikalarında stratejik özerklik aramak, Avrupa uluslarının kimliğinin korunması olarak açıklanmıştır” dedi.[5]

Gamze BAL, Federasyonun bu hedeflerinin, AfD’nin sıklıkla AB’yi eleştirdiği temel konulardan oluşturulduğunu, Göç konusunun AfD’nin kurulduğu yıllardan günümüze en fazla üzerinde durduğu ve güvenlikleştirdiği konu olduğunu hatırlattı.

Parti tarafından Afrika’dan ve Ortadoğu’dan gelen göçmenlerin genelde Avrupa, özelde ise Alman değerlerine ve kimliğine zarar verdiği iddia edildiğini ifade eden BAL, “Ayrıca göçmenler Almanların ekonomik refah seviyelerini düşüren bir tehdit olarak da hedef gösterilmiştir. Özellikle eski Almanya Başbakanı Angela Merkel’in bir dönem uyguladığı açık kapı politikası ve Avrupa’da terör eylemlerinin gerçekleşmesi, AfD’nin göçmenlerle ilgili bu tespitlerin toplum tarafından benimsenecek bir zemin oluşmasını sağlamıştır. Böylece AfD söylemlerinde göç karşıtı ve ulusal kimliklerin korunması yönünde vurguları daha fazla kullanmaya başlamıştır” dedi.

“Aynı şekilde Avrupa devletlerinin kendi güvenlikleriyle ilgili politikaları kendi çıkarları doğrultusunda oluşturması gerektiği de AfD’nin savunduğu temel konulardan” olduğunu belirten Gamze BAL, “Alman çıkarlarıyla uyumlu hareket eden NATO desteklenirken,[6] Parti de ABD’nin üstünlüğünü devam ettirmek için NATO’nun faaliyetler yürüttüğü ve bunun da Alman çıkarlarıyla uyumlu olmadığı yönünde görüşler bulunmaktadır. Almanya’nın eski gücüne kavuşması için diğer aktörlerden bağımsız bir şekilde yeteneklerini geliştirmesi gerektiği ifade edilmektedir” diye konuştu.

Sonuç olarak Avrupa siyasetinde belirleyici olmak isteyen AfD’in, Avrupa Parlamentosu’na daha fazla sayıda vekil göndermek istediğini anlatan ANKASAM Yazarı Gamze BAL, şunları kaydetti:

“Bu sebeple 2024 Avrupa Seçimlerine giden süreçte, savunduğu argümanlara yönelik bir seçim programı oluşturmuştur. Bu programda Avrupa’da yaşanan sorunların ve krizlerin mükellefi olarak gösterilen AB’nin başarısızlığı vurgulanmış ve AB’de bir dönüşüm yaşanması gerektiği ifade edilerek alternatif bir Avrupa Planı sunulmuştur. Her ne kadar AfD, bu planla birlikte reformist bir bakış açısı sunmuş olsa da Parlamento’da azınlık konumunda olması, partinin AB’yle ilgili bir reform uygulayacak güce henüz sahip olmadığını göstermektedir. Yine de Almanya dışında İtalya, İsveç, Fransa ve İspanya gibi Avrupa’nın birçok ülkesinde aşırı sağın siyasi alanda güçlendiği göz önüne alındığında, AfD’nin uzun vadede AB’nin bekası açısından aşırı sağa destek veren tabanla bir uzlaşı yolu bulması gerektiği aşikardır”.

[1] “German Far-Right Says the EU Is A ‘Failed Project’ As It Prepares for European Parliament Elections”, The Washington Post, https://www.washingtonpost.com/world/2023/08/06/germany-far-right-alternative-afd-election-europe/6e9f61e0-3454-11ee-ac4e-e707870e43db_story.html, (Erişim Tarihi: 11.08.2023).

[2] Kate Connolly, “Far-Right Afd Wins Local Election İn ‘Watershed Moment’ For German Politics”, Guardian, https://www.theguardian.com/world/2023/jun/26/far-right-afd-wins-local-election-watershed-moment-german-politics, (Erişim Tarihi: 14.08.2023).

[3] “European Parliament 2019 – 2024”, European Parliament, https://www.europarl.europa.eu/election-results-2019/en/germany/, (Erişim Tarihi: 14.08.2023).

[4] “Right Wing Set for Big Gains İn 2024 EU Election, Polling Shows”, Politico, https://www.politico.eu/article/european-election-2024-polls-right-wing-big-gains/, (Erişim Tarihi: 11.08.2023).

[5] “German Far-Right Says the EU Is A ‘Failed Project’ As It Prepares for European Parliament Elections”, a.g.e., (Erişim Tarihi: 11.08.2023).

[6] “Manifesto for Germany”, AfD, https://www.afd.de/wp-content/uploads/2017/04/2017-04-12_afd-grundsatzprogramm-englisch_web.pdf, (Erişim Tarihi: 14.08.2023).

***