Avrupa Birliği (AB) Dicle ve Fırat Havzası İçin  İklim Değişikliği ve Su Raporu Hazırlattı

ANKARA – UHA HABER / Avrupa Birliği (AB)  CASCADES adlı programı kapsamında hazırlanan ve Kasım 2021 ‘de yayınlanan, Dicle ve Fırat Havzasının da yer aldığı ‘İklim Değişikliği ve Su Raporu’nda göre, bölgesel istikrarsızlığın yüksek olduğu risk ve göçler artabilecek.  

   Hidropolitik Akademi Başkanı ve İzmir Teknoloji Enstitüsü (İYTE) Uluslararası Su Politikaları Bölümü Öğretim Görevlisi Dursun Yıldız, Avrupa Birliği’nin (AB) CASCADES programı kapsamında ve birçok uzmanın da iki yıllık bir çalışması sonucunda hazırladıkları rapordaki tespitleri  (UHA) Uluslararası Haber Ajansı‘na değerlendirdi.

Akademi Başkanı Dursun Yıldız, Fırat-Dicle havzasında iklim değişikliği, su ve gelecekteki işbirliği ve kalkınma (Climate change, water and future cooperation and development in the Euphrates-Tigris basin) başlıklı rapor çalışmaları sürerken Türkiye’nin ,Irak gibi bölge ülkelerinden uzman ve akademisyenlerle de çevrimiçi toplantılar gerçekleştirildiğini açıkladı.

AB’nin  CASCADES2 projesi

Bu toplantılara davet edilen ve görüş ve önerilerini  açıklayan  Su Politikaları Uzmanı ve Hidropolitik Akademi Başkanı Dursun Yıldız,  AB’nin bu çalışmasının CASCADES2 projesinin de bir parçası olduğuna dikkat çekti.

Dursun Yıldız, sözkonusu projenin CASCADES araştırma ekibi tarafından geliştirilen kademeli iklim risklerine ilişkin teorik bir çerçevesi bulunduğunu hatırlatarak, “Çalışmalar  biyofiziksel, meteorolojik ve hidrolojik bir bakış açısından iklim değişikliği yaratan etkilere odaklanıyor. Çalışmada  iklim değişikliğinin  belirlenen bölgelerde tarımsal üretim, ekonomi  ve sosyal ilişkiler üzerindeki zincirleme etkileri ile ülke  sınırlarının ve sektörlerin ötesine yayılan riskleri de ele alınarak inceleniyor” dedi.  

Avrupa Birliği’nin (AB) CASCADES projelerinin amaçları konusuna da değinen Dursun Yıldız, şunları söyledi: 

“CASCADES konsorsiyumunun  projeleri, iklim değişikliğinin Avrupa dışındaki ülkelerin ekonomilerine ve toplumlarına  yönelik oluşturacağı risklerin AB’yi nasıl etkileyeceğini araştırıyor.   Bu proje kapsamında yapılan çeşitli araştırmalarda bu  risklerin Avrupa toplumlarının karşı karşıya olduğu problemleri nasıl etkileyebileceği analiz ediliyor. Bu risklere karşı oluşturulacak bir AB politikasına katkıda bulunulması amaçlanıyor.”  

Fırat-Dicle Nehir Havzası

Dursun Yıldız, hazırlanan Fırat-Dicle Nehir Havzası  ile ilgili rapor konusunda da yaptığı açıklamada, AB’nin CASCADES projesinin  kapsamında gerçekleştirilen Fırat-Dicle Nehir Havzası vaka çalışmasının da  teknik olarak  bu havzadaki  riskleri ve zayıflıkları teşhis edip ve olası risk azaltma önlemlerini ele aldığını belirtti.

Hidropolitik Akademi Başkanı Yıldız, hazırlanan bu raporun mevcut literatür araştırması ve  verilerin analizinin  yanı sıra  uzman görüşmelerine, bölgesel uzmanlar ve paydaşlarla bir senaryo planlama çalışmasına dayandığını söyledi.

Rapor Üç Bölümden Oluşuyor  

Raporun üç ana bölümden oluştuğunu ifade eden Dursun Yıldız, raporun birinci bölümünde iklim değişikliğinden etkilenen üç risk alanındaki su ve gıda güvenliği, siyasi istikrar ve şiddet ile  sınır ötesi çatışmaların tarihsel ve güncel durumu ele alındığını dile getirdi.

Yıldız, “Raporun ikinci bölümünde  iklim değişikliğine karşı kırılganlığı oluşturacak  faktörleri göz önünde bulundurarak, iklim değişikliğinin  2050 yılında bu risk alanlarını nasıl etkileyeceği değerlendiriliyor. Raporun üçüncü bölümünde ise  su yönetimi, iklim uyumu, sınıraşan işbirliği ve yönetişim sistemlerine vurgu yapılarak, gelecekteki riskleri azaltmak  için alınması gereken önlemler ana hatlarıyla belirtiliyor” şeklinde konuştu. 

Dursun Yıldız : Raporda ilginç tespitler var  

Raporda verilen araştırmanın ana bulgularını yorumlayan Dursun Yıldız, bu konuda da şu değerlendirmelerde bulundu; 

“-Raporda Dicle ve Fırat Havzasında  iklim değişikliğinin su kaynakları üzerinde  etkilerinin ağırlaşarak artacağı ve bunun da iç göçler ,yoksulluk, sosyal huzursuzluk gibi sorunları tetikleyeceği yer almaktadır. Raporda İklim değişikliğinin özellikle Suriye ve Irakta yaşanan su sorunlarını daha karmaşık hale getireceğinden ve ağırlaştıracağından  da söz edilmektedir. Ayrıca iklim değişikliğinin   bu ülkelerde ekonomik kayıplara neden olacağı ve bunun da iklim değişikliğine uyum ve daha verimli bir su yönetimi konusundaki çabaları olumsuz etkileyeceği belirtilmektedir.  

-Raporda havza ülkelerinde iklimle ilgili su risklerini azaltmadaki başarısızlığın, kırsal nüfusta yoksulluğu, gıda güvensizliğini ve işsizliği arttırabileceği ve nihayetinde bugün görülenden daha büyük ölçekte  iç göçe yol açabileceği de yer almaktadır.  

-Raporda kırsal alanlarda artan su sıkıntısının  su üzerindeki rekabeti arttırarak   daha fazla yerel şiddete yol açabileceği (örneğin farklı toplumsal gruplar arasında sosyal gerilim ve çatışmalar),  kırsaldan kente göçün kentsel su temini üzerindeki baskıları arttıracağı, Politik olarak kırılgan ve  su güvencesi olmayan ülkelerde, suyun  silah olarak kullanımının  devlet dışı aktörler ve devlet  tarafından  daha yaygın kullanılan bir siyasi araç haline gelebileceği gibi önemli tespitler de bulunmaktadır”.  

 Hidropolitik Akademi Başkanı Yıldız göre, Avrupa Birliği’nin (AB) CASCADES’in raporunda yer alan en önemli tespitlerden birinin de,   “Havza ölçeğinde oluşturulacak bir  su işbirliğini yeniden düşünmek gerekiyor.  Bu konunun   su ve enerji sektörlerinin daha derin ekonomik entegrasyonu gibi yeni yaklaşımlarla ele alınması  önemli fırsatların kilidini açabilir” tespiti olduğuna dikkat çekti. 

Dursun Yıldız, bu tespitin uzun zamandır Hidropolitik Akademi’nin de havza ölçeğinde Su ve Enerji alanında karşılıklı bağımlılığın geliştirilmesi şeklinde getirdiği öneriye uygun bir tespit olduğunu belirterek, bölgede su ve enerji alanında derinleştirilecek işbirliği üzerinden bölgesel gelişme ve kalkınma projelerinin gerçekleştirilmesine ihtiyaç bulunduğunu, bunun için de ülkelerarasında karşılıklı güven ve işbirliği ortamının oluşması gerektiğini, bunun da ancak  bölge dışı güçlerin etkisinin azaltılması ve “Bölgeselleşme ve Kurumsallaşma ” anlayışının öne çıkartılması ile mümkün olacağını aktardı.

Su işbirliği olmazsa bölgenin geleceği karanlık  

Dursun Yıldız, raporla ilgili açıklamalarına şöyle devam etti; 

“-Raporda ayrıca Kıyıdaş devletler su yönetiminde sınır ötesi işbirliğini arttıramazlarsa , iklim değişikliği gelecekte su güvenliğini büyük ölçüde tehdit edecektir. Bu da, suya bağımlı tarımsal üretimi ve kırsal ekonomiyi giderek daha fazla etkileyerek ve kademeli olarak bölgesel istikrarsızlığa katkıda bulunarak Suriye ve Irak’ta sosyal kargaşayı körükleyebilecektir. değerlendirmesi de yapılmış. 

-Raporda  havzada iklim değişikliğinin ortaya çıkardığı riskler ve fırsatlar hakkında sınırlı farkındalık oluşmakta olduğu belirtilmekte ancak Fırat-Dicle havzasındaki kurumsal kapasite ve politikaların  iklim değişikliğinin zorluklarıyla başa çıkmak için yetersiz kaldığına da vurgu yapılmaktadır.”  

Havza Ülkeleri  Uyum Stratejilerini  Uygulayamıyor  

Hidropolitik Akademi Başkanı Yıldız, raporda havza ülkelerinin iklim değişikliğine adaptasyonundaki sınırlı ilerlemenin nedeninin ülkelerin uyum stratejisinin eksikliği  olmadığını, çeşitli ekonomik, politik, güvenlik ve kurumsal zorlukların, politika reformlarını ve  teknik uygulamayı engellemesi olduğunun belirtildiğinin altını çizdi.

Dursun Yıldız, “Bu konuda  “Dolayısıyla havza ülkelerinde sadece uyum çabalarının  artırılmasına değil, aynı zamanda bunların etkin bir şekilde uygulanmasını sağlayan yönetişim mekanizmalarının iyileştirilmesine de ihtiyaç vardır. Kıyıdaş devletler bu müdahaleleri tek başına gerçekleştirme  kapasitesine sahip olmayabilir, burada uluslararası toplumun desteğine ihtiyaç bulunmaktadır.” önerisi getirilmektedir” dedi. 

Türkiye’nin Uyum Kapasitesi Yüksek  

Raporda ayrıca havza ülkelerinden Türkiye’nin iklim değişikliğine uyum kapasitesinin  birçok konuda havzadaki diğer kıyıdaş devletlerinkinden çok daha fazla olduğundan da söz edildiğini ifade eden Yıldız, raporda AB Politikaları için aşağıdaki önerilerin yer aldığını belirtti: 

1. Tek tek havza ülkelerinin su yoğun sektörlerde su kaynakları yönetimi reformu yapmasına yardımcı olunması
2. Bölgenin genel su güvenliğini güçlendirecek uyum seçenekleri tasarlamasına yardımcı olunması
3. Kıyıdaş ülkeler arasında  sınıraşan su işbirliğinde kurumsallaşmaya yönelik  ilerleme sağlayacak  koşulların desteklenmesi
4. Kıyıdaş  ülkelerde su yönetişim sisteminin güçlendirilmesine yardımcı olunması

[UHA Haber Ajansı, 14 Ocak 2022]