Analiz :Gürcistan’da Kritik Seçim: Yol Ayrımı mı?

Uluslararası Diplomatik İlişkiler, Akademik Araştırmalar ve Eğitim Derneği (UDİAD) Araştırma Asistanı Emyeddin Göktekin, UDİAD için kaleme aldığı “Gürcistan’da Kritik Seçim: Yol Ayrımı mı?” başlıklı analizinde, 26 Ekim’de Gürcistan’da gerçekleşecek olan seçimi TÜHA Haber‘e değerlendirdi.

(UDİAD) Araştırma Asistanı Emyeddin Göktekin, UDİAD için kaleme aldığı “Gürcistan’da Kritik Seçim: Yol Ayrımı mı?” başlıklı analizin detayı şöyle:

Seçimler, iktidardaki Gürcü Rüyası partisinin “Yabancı Etkinin Şeffaflığı Yasası”, LGBT karşıtı mevzuat ve muhalefet protestoları bastırmak için baskıcı önlemlerin kullanılması gibi bir dizi anti-demokratik hamlesi de dahil olmak üzere aylarca süren siyasi kargaşayı takip ediyor.

Bu hamleler ülke içinde tansiyonu yükseltirken Batı ile ilişkilere de zarar verdi ve Gürcistan’ın AB adaylığını garantilemesinden aylar sonra AB entegrasyon sürecini durdurdu. Bu durum Batı yanlısı Gürcülerin yaklaşan oylamayı kritik olarak görmelerine yol açtı ve cumhurbaşkanı Salome Zurabishvili bunu Rusya ile Batı arasında bir “referandum” olarak nitelendirdi. Öte yandan, Gürcü Rüyası oylamayı savaş ve barış arasında bir seçim olarak tasvir etti.

Geleneksel 41 oy pusulası numarasıyla yarışan iktidardaki Gürcü Rüyası partisinin kampanyası, GD’nin kaybetmesi halinde Gürcistan’ın Ukrayna’nın kaderini tekrarlayacağı korkutmasına odaklandı.

Parti, destekçilerini harekete geçirmek için, muhalefet partilerini yasaklamak, LGBT haklarını daha da kısıtlamak ve 2008 savaşı için “özür dilemek” de dahil olmak üzere toprak bütünlüğünü yeniden sağlamak için kullanacağı bir süper çoğunluk istediğini de söyledi.

Ülkenin daha fazla otoriterleşmesini önleme ve Batı yanlısı bir rotaya dönmesini sağlama sözü veren muhalefet partileri, baraj altında oy kaybetme riskine karşı dört büyük koalisyon kurdu.

Toplam 18 parti/koalisyon 2024 seçimleri için seçim listelerini kaydettirdi, bu sayı 2020’dekinin yarısından az.

Kamuoyu Yoklamaları

İki anket şirketi – Edison Research (muhalif eğilimli Formula TV tarafından görevlendirildi) ve Gorbi (hükümet yanlısı Imedi TV tarafından görevlendirildi) – 26 Ekim seçimleri için kamuoyu yoklamaları yaptı. Ancak gözlemciler, ya resmi sonuçları yeterince doğru tahmin edememe, ya söz konusu anket kuruluşuna duyulan güvensizlik ya da korku odaklı bir kampanya ortamında katılımcıların dürüstlük düzeyinin düşük algılanması nedeniyle bu tür verilere genellikle temkinli yaklaşmaktadır.

Edison Research tarafından 17-29 Eylül tarihleri arasında gerçekleştirilen ve Formula TV tarafından 4 Ekim’de yayınlanan son anket, kararsız seçmenler de dahil edilerek ve +-yüzde 2,8 hata payı ile sonuçlar sunuyor. Ankete göre Gürcü Hayali yüzde 33’te kalırken, yüzde 5 barajını aşan dört muhalefet koalisyonunun toplam oy oranı yüzde 55. Birkaç hafta önce yayınlanan bir başka Edison Research anketi de büyük ölçüde benzer bir tablo ortaya koymuştu.

18-30 Eylül tarihleri arasında gerçekleştirilen ve hükümet yanlısı Imedi TV kanalı tarafından 8 Ekim’de yayınlanan Gorbi anketi ise oldukça farklı sonuçlar ortaya koyuyor. Seçmen dağılımı ve +-yüzde 3 hata payı ile de sonuçlar sunan ankete göre GD yüzde 59,5, muhalefet koalisyonlarından sadece ikisi toplam yüzde 23,9 ile barajı aşıyor. Ankete göre Güçlü Gürcistan (yüzde 4,5) ve Gakharia’nın Gürcistan İçin’i (yüzde 3,8) yüzde 5 barajının altında kalıyor. Ağustos ayında yayınlanan bir önceki Gorbi anketinde de Güçlü Gürcistan barajı geçmişti.

Temel Etkiler

“Gerçek meseleler” olarak adlandırılan ekonomik ve sosyal konular, kampanya sırasında başlıca rakiplerin çoğunun odak noktası olsa da, seçimler daha çok seçmenlerin ne kaybedecekleri ve ne kazanacakları ile ilgili gibi görünüyor. En büyük potansiyel kayıp istikrar ve seçim sonuçları çoğunluğun bu istikrarın kaynağı olarak neyi gördüğüne bağlı olabilir.

Ekim ayındaki oylamayı bir tür “referandum” olarak sunmak, Gürcülerin kendilerine oy vermesini sağlamak için çoğu partinin temel taktiğidir. Gürcü Rüyası kendisini Ukrayna’daki savaşın ortasında barış ve istikrarın garantörü olarak konumlandırdı, Rusya’dan gelebilecek benzer bir askeri tehdide karşı koruma sözü verdi ve muhalefetin kazanması halinde savaşla korkuttu. İktidar partisi ayrıca kendisini Batı’da yaygınlaştırılan “LGBT propagandası” olarak adlandırdığı şeye karşı geleneksel Hıristiyan değerlerinin koruyucusu olarak tanıttı. GD böylece yaklaşan oylamayı “savaşa karşı barış” ve “geleneksel değerlere karşı ahlaki çürüme” arasında bir seçim olarak sunuyor.

Muhalefet ise, özellikle Brüksel’den hükümetin anti-demokratik adımlarının AB entegrasyonunu askıya aldığına dair açık sinyaller gelirken, seçimleri Rusya ile Batı arasında bir seçim olarak çerçeveledi. Daha demokratik bir hükümet umuduyla 2012’de Gürcü Rüyası’nı destekleyen seçmenlerin bir kısmı da dahil olmak üzere pek çok kişi için seçim, özellikle GD’nin insan hakları ve özgürlükler üzerinde daha fazla baskı uygulayacağına dair açık vaatleri nedeniyle demokrasi ile otokrasi arasında olabilir.

Ekonomi Gürcüler için en önemli endişe kaynağı olmaya devam ediyor ancak bunun otomatik olarak muhalefet oylarına dönüşmesi beklenmiyor. Bazı Gürcüler oylarını içinde bulundukları vahim mali durumu protesto etmek için kullanabilirken, iktidar partisinin Gürcülerin geniş kesimlerini kendi yönetimine bağlı tutmak için yaygın yoksulluğu istismar ettiği biliniyor. 2023 yılı itibariyle yaklaşık yarım milyon Gürcü devlet yardımına muhtaç durumda ve Gürcü Rüyası’nın 12 yıllık iktidarı boyunca kendisine sadık kişileri kamu hizmetinde ve çeşitli yerel kamu kurumlarında istihdam etmek için geniş bir iltimas ağı geliştirdiği biliniyor. Diğer devlet çalışanları muhalefetin yanında yer aldıkları için işlerini kaybetmekten korkuyor olabilirler. Parti ayrıca, seçim hedefleri olduğuna inanılan toplu af gibi çeşitli politikaları da hayata geçirdi.

Bu seçimlerde iki grubun fark yaratması umuluyor: gençler ve diaspora. Resmi istatistiklere göre, 18-21 yaş arası yaklaşık 170,000 Gürcü’nün ilk parlamento seçimlerinde oy kullanmasına izin verilecek ve Gürcü Gen-Z-er’lerin büyük ölçüde muhalefetin yanında yer alması bekleniyor. Gürcü diasporasının katılımını arttırmak için de büyük çaba sarf edilmiştir. Yüz binlerce Gürcü’nün yurtdışında yaşadığına inanılıyor, ancak son seçimlerde, geleneksel olarak muhalefetin yanında yer alan Gürcü gurbetçilerin katılımı önemsizdi: 2020’de 66.217 Gürcü ülke dışında oy kullanmak için kayıt yaptırdı, ancak sadece 12.247’si oylarını kullanmak için geldi.

Katılımın düşük olması kısmen oy verme merkezlerine uzun mesafeler kat etmenin zorluğuna bağlandı ve bu yıl daha fazla seçim bölgesi eklenmesi için birçok çaba sarf edildi. Ancak Merkez Seçim Komisyonu 42 ülkede sadece 60 seçim merkezi açacağını açıkladı (Dışişleri Bakanlığı’nın askeri gerginlik nedeniyle İsrail’de seçim merkezi açmayı yeniden değerlendirmesi halinde bu sayı 41 olacak). Son kayıt tarihi 7 Ekim’de geçti ve nihai resmi veriler henüz mevcut değil, ancak bu yıl kayıtlı gurbetçi sayısının 90-100 bin civarında olduğu tahmin ediliyor. Geçmişe kıyasla daha fazla kişinin oy kullanmaya gidip gitmeyeceği belli değil ancak seçmen adaylarına ulaşım ve konaklama konularında yardımcı olacak bazı bağımsız vatandaş girişimleri şimdiden ortaya çıkmaya başladı.

Çoğu bölgede oy verme işlemi ilk kez elektronik ortamda yapılacak ve Gürcülerin yüzde 90’ı elektronik ortamda oy kullanacak. Yeni prosedürler, seçmenleri oy pusulalarının fotoğrafını çekmeye zorlayarak kontrol etme girişimleri gibi bazı manipülasyon türlerinin riskini azaltmak üzere tasarlanmıştır. Sivil toplum temsilcileri oylamanın korunması için gönüllü gözlemcilerin daha önce görülmemiş bir şekilde seferber edilmesi çağrısında bulundu.

Muhalefet seçmenleri seçimlerden sonra bir koalisyon hükümeti kurulmasını umarken, Cumhurbaşkanı Zurabishvili dört ana muhalefet koalisyonunu Gürcistan Şartı’na bağlayarak liderlik teklifinde bulundu. Şart, teknokrat bir hükümetin kurulmasını öngörüyor ve bu hükümete ülkeyi AB’nin talep ettiği reform yoluna sokması ve erken özgür ve adil seçimler için gerekli koşulları yaratması için bir yıl süre veriyor. Seçimlere iki haftadan fazla bir süre kala, 2012 seçimlerinden önceki haftalarda yaşanan hapishane istismarı sızıntıları ya da eski Cumhurbaşkanı Saakaşvili’nin 2021 belediye oylamasının arifesinde aniden ortaya çıkması gibi, oyunun kurallarını değiştirebilecek büyük darbelere karşı tetikte olmak gerekiyor.