İçişleri Bakanlığı’nın Cuma akşam saatlerinde yaptığı açıklamayla Tunceli Belediye Başkanı Cevdet Konak ve Ovacık Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül’ün görevden uzaklaştırılmasına muhalefetten tepki geldi.
Bakanlık, Tunceli Valisi Bülent Tekbıyıkoğlu’nun Tunceli Belediye Başkan Vekili olarak, Ovacık Kaymakamı Hüseyin Şamil Sözen’in ise Ovacık Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirildiğini açıklamıştı.
Tunceli Cumhuriyet Başsavcılığınca, Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partili (DEM Parti) Tunceli Belediye Başkanı Konak ile Cumhuriyet Halk Partili (CHP) Ovacık Belediye Başkanı Sarıgül hakkında, “silahlı terör örgütüne üye olmak” iddiasıyla ayrı ayrı dava açılmış ve Konak ve Sarıgül 6 yıl 3’er ay hapisle cezalandırılmıştı.
Sanıklar hakkında yurt dışına çıkış yasağı da getirilmişti.
Yerine kayyum atanan Konak: Faşizmin fotoğrafı
Yerine kayyum atanan DEM Partili Tunceli Belediye Başkanı Konak, kararın açıklanmasının ardından polis barikatıyla çevrelenen belediye önünde yaptığı konuşmada, görevden alma tebligatını imzalamadığını dile getirdi.
“Bu yetkiyi hiçbir tebligat elimizden alamaz,” diyen Konak, “Belediyenin bütün kurumları işgal edilmiş. Faşizmin fotoğrafı budur. AKP-MHP iktidarının fotoğrafı budur. İrade gaspı budur,” ifadelerini kullandı.
T24’te yer alan habere göre, Konak, “Halkın iradesine uzanan her güce karşı direneceğiz,” diye de ekledi.
DEM Parti’nin sosyal medya hesabından yapılan paylaşımda da, “Sadece darbeciliğinizi tescilliyor, suçlarınızı ağırlaştırıyorsunuz. Halk iradesi karşısında dün olduğu gibi bugün de bundan sonra da yenileceksiniz,” ifadeleri yer aldı.
CHP’den tepki: ‘İlk seçimde halk görevden alacak’
CHP Sözcüsü Deniz Yücel ise atamaların kesinleşmiş bir yargı kararı olmadan yapıldığını dile getirdi.
“Adalet Bakanı yargıya talimat veriyor, İçişleri Bakanı seçilmişleri görevden alıp yerine kayyum atıyor. Sizi de ilk seçimde halk görevden alacak ve bu yaptıklarınızın hesabını hukuk önünde vereceksiniz.”
Sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda Yücel, “Esenyurt, Mardin, Batman, Halfeti, Tunceli, Ovacık Belediyelerine Kayyım atayıp halk iradesini gasp ediyorsan iç cepheden de, demokrasiden de bahsedemezsin. İç cephe biziz. Siz emperyalist cephenin, kompradorlarısınız. Demokrasiyi savunan biziz. Siz tek adam diktatörlüğünün kapı kullarısınız,” ifadelerini kullandı.
CHP Lideri Özel, heyet görevlendirdi
Ana muhalefet lideri Özgür Özel’in de atamalar üzerine bir heyet görevlendirdiği öğrenildi. Heyette Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, Şanlıurfa Milletvekili Mahmut Tanal, Ankara Milletvekili Aliye Timisi Ersever, Parti Meclisi üyesi Saniye Barut ve eski Tunceli Milletvekili Polat Şaroğlu’nun yer aldığı bildirildi.
Özel, 30 Kasım’da 414 belediye başkanını, “kayyum belediyeciliğini ve iktidarın belediyelere yönelik saldırılarını topyekûn göğüslemek üzere” Genel Merkez’e çağırdıklarını aktardı.
CHP Lideri, “31 Mart seçimlerinde millet, Türkiye’de bir iktidar değişimi sürecini başlatmıştır. Ancak hükümet, seçilmiş belediye başkanlarına kumpaslar kurarak, yargıyı sopa gibi kullanarak milletin iradesine direnmektedir,” diye konuştu.
Özel ayrıca, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Ovacık ve Tunceli Belediyesi’ne kayyum atama kararı, kılıfına bile uydurulamamış milli irade hırsızlığıdır. Ovacık Belediye Başkanımız Mustafa Sarıgül’ün 2012’de katıldığı bir cenaze töreni, 2022’de dava konusu yapılmış, 2024’te suç sayılmıştır,” ifadelerini kullandı.
“İki dönemdir halkın oyuyla seçilen bir belediye başkanını, 12 yıl önce katıldığı bir cenaze nedeniyle görevden almanın, gitmekte olan bir iktidarın son çırpınışlarından azade bir hükmü yoktur.”
İmamoğlu: Hukuki 
değildir
İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu da sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Belediyelerde halk iradesi tıpkı Başkan gibi Meclis Üyelerinde de vücut bulur. Bu akşam Tunceli Belediye Başkanlığı’na ilin valisi, Ovacık Belediyemize de ilçenin kaymakamı kayyum olarak atandı. Kesinleşmiş yargı kararı olmadan kayyım uygulaması hukuki değildir,” dedi.
“Behemehal, başkan görevden alınıyorsa doğrusu belediye meclisinden yeni başkan seçilmesidir. Mevcut uygulama millet iradesini gasp etmek, seçme ve seçilme hakkını ihlal etmektir. Unutmamak gerekir ki, ‘Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.'”
Son 10 yılda 147 belediyeye kayyum
Resmi verilere göre ülke genelinde son 10 yıl içinde toplamda 147 belediyeye kayyum atandı. Kayyum atamalarındaki gerekçelerde ağırlıklı olarak terörle iltisak veya terör örgütlerine destek verme suçlamaları öne çıkıyor.
Türkiye’de 15 Temmuz darbe girişiminin ardından ilan edilen Olağanüstü Hal (OHAL) döneminde, 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile yerel yönetimlerde ciddi değişiklikler meydana geldi.
Muhalefet partileri kayyum uygulamasının Anayasa’ya aykırı olduğunu savunurken, İçişleri Bakanlığı kayyum atamalarını Anayasa’nın 127’inci maddesine dayandırıyor.
“Mahalli İdareler” başlıklı Anayasa’nın 127’nci maddesi, İçişleri Bakanı’na “görevleri ile ilgili bir suç sebebi ile hakkında soruşturma veya kovuşturma açılan mahalli idare organları veya bu organların üyelerini, geçici bir tedbir olarak kesin hükme kadar [görevden] uzaklaştırma” yetkisini veriyor.
Bu madde belediye başkanlarının görevden alınmasını sağlıyor, ancak belediye başkanının yerine kimin atanacağına ilişkin bir düzenleme yer almıyor.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nda belediye başkanlarının görevden alınmasına ilişkin koşullar düzenleniyor.
İçişleri Bakanlığı, görevden almanın yasal dayanağı olarak bu kanunun 45. ve 47. maddelerine işaret ediyor.
“Belediye başkanlığının boşalması hâlinde yapılacaklar” 45. maddede düzenlenirken, 15 Ağustos 2016 tarihinde çıkarılan KHK ile bu maddeye bir “kayyum” fıkrası eklendi.
Eklenen fıkraya göre, İçişleri Bakanı belediye başkanlarını terör gerekçesiyle görevden alma durumunda valileri veya kaymakamları kayyum olarak atayabiliyor.
47. maddede belirtilen görevden uzaklaştırmalara dair koşullarda ise “Görevleriyle ilgili bir suç nedeniyle haklarında soruşturma veya kovuşturma açılan belediye organları veya bu organların üyeleri, kesin hükme kadar İçişleri Bakanı tarafından görevden uzaklaştırılabilir” deniliyor.
Son dönemdeki kayyum atamaları
DEM Parti yönetimindeki Mardin Büyükşehir Belediyesi, Batman Belediyesi ve Şanlıurfa’nın Halfeti belediye başkanlarının 4 Kasım Pazartesi günü görevden uzaklaştırılmasına karar verilmişti.
İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk, Halfeti Belediye Başkanı Mehmet Karayılan ve Batman Belediye Başkanı Gülistan Sönük görevden alınmıştı.
Kayyum kararına gerekçe olarak, üç belediye başkanının “silahlı terör örgütüne üye olma” suçunda aldığı cezalar ve süren davalar gösteriliyor.
Mardin Valisi Tuncay Akkoyun Mardin Büyükşehir Belediyesi’ne, Batman Valisi Ekrem Canalp Batman Belediyesi’ne, Halfeti Kaymakamı Hakan Başoğlu Halfeti Belediyesi’ne kayyum olarak atandı.
DEM Partili belediyeleri yapılan kayyum atamalarından hemen önce de CHP yönetimindeki Esenyurt Belediyesi’ne kayyum atanmıştı.
Mart 2024’teki yerel seçimlerde CHP’den Esenyurt Belediye Başkanı olarak seçilen Ahmet Özer, 30 Ekim Çarşamba günü sabah saatlerinde evinde gözaltına alınmıştı.
Özer, çarşamba gece saatlerinde çıkarıldığı mahkemece “PKK/KCK terör örgütü üyesi olmak” suçlamasıyla tutuklanmıştı.
