Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu, “Moskova artık kendini ayrı ve bağımsız bir güç olarak görüyor”

AB zirvesinde Rusya çatlağı

Marmara Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu, AB üyeleri açısından iki farklı Rusya’nın olduğunu ve bu farklılığın kendisini, 24-25 Haziran’da yapılan AB Liderler Zirvesi’nde de gösterdiğini ve zirvede dönemin Almanya Başbakanı Angela Merkel ile Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un liderler düzeyinde AB-Rusya görüşmesini gerçekleştirme teklifinde bulunduklarını aktardı.

Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu, İtalya ve Avusturya’nın bu inisiyatifi desteklerken, başta Doğu Avrupa ülkeleri olmak üzere on ülke, Rusya ile görüşmeye karşı çıktığını, Merkel’in Rusya ile zirve gerçekleştirme teklifinin, Batı Avrupa ülkelerinin bu teklifi desteklemelerini ve Doğu Avrupa ülkelerinin ise buna karşı çıkmasını yukarıda özetlenen dinamiklerle açıklamanın mümkün olduğunu kaydetti.

Eski üyelerin, 2014 yılından itibaren uygulanan yaptırımların istedikleri sonucu vermediğini dile getiren Prof. Dr. Kemaloğlu, Moskova’nın geri adım atma niyetinde olmadığını, uygulanan yaptırımların ise Rusya kadar kendi ekonomilerini de olumsuz etkilediği düşüncesinde olduğunu açıkladı.

Öte yandan, İngiltere’nin AB’den ayrılmasının ardından AB yükünün Almanya ve Fransa’nın omuzlarına binmesinin de Berlin ile Paris’i yeni çıkış yolları aramaya ittiğini söyleyen Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu, “Fakat Merkel’in bu inisiyatifi, Doğu Avrupa ülkelerinin sert muhalefeti ile karşılaştı. Nitekim zirvede AB-Rusya görüşmesine ilişkin bir karar alınamazken, eski yaptırımlardan vazgeçilmemesi hatta yeni yaptırım seçeneklerinin değerlendirilmesi yönünde kararlar çıktı.

Diğer taraftan zirvede sağlık, iklim, ekoloji ve dış politika (İran’ın nükleer programı, Suriye, Libya gibi) konularında Rusya ile işbirliğinin geliştirilmesi kararlaştırıldı. Zirvede AB-Rusya görüşmesine yeşil ışık yakılmasa da AB’nin lokomotifi olan ülkeler bundan sonra bir taraftan Rusya konusunu örgütün gündemine getirmeye, diğer taraftan ise Rusya ile işbirliği potansiyeline ağırlık vermeye devam edeceğe benziyor. Yani Almanya, Fransa, İtalya gibi ülkeler Rusya ile ikili ilişkilerini artırmaya çalışacaklar” dedi.

“Zirvenin sonucunun Moskova açısından ise bir sürpriz olmadığını söylemeliyiz” diyen Marmara Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu, şunları aktardı:

“Gerçekleştirilebilecek AB-Rusya zirvesi şüphesiz Rusya’nın izolasyondan kurtulmasının başlangıcını teşkil edebilir, Rusya ekonomisine önemli bir katkı sağlayabilirdi. Fakat şu anki vaziyetin dahi Kremlin açısından olumlu bazı tarafları var. Öncelikle AB içerisinde Rusya ile diyalog ihtiyacından giderek daha sık bahsedilmeye başlandı. İkinci olarak, AB tarafından Rusya ile işbirliğinin geliştirilmesi vurgusunu Moskova, son yıllarda Orta Doğu ve Kafkasya’daki başarısının AB tarafından dahi kabul edildiği şeklinde yorumluyor. Bu açıdan bakıldığında, gerçekten AB’nin Rusya’ya ihtiyacı, Rusya’nın AB’ye ihtiyacından daha fazla. Zira AB, uluslararası arenada siyasi etkisini kaybederken, Moskova tarafından da ABD’nin uydusu olarak görülmeye başlandı. Mevcut durumun Rusya açısından bir başka artısı ise Almanya ve Fransa gibi ülkelerin Rusya ile ikili diyalog çerçevesinde iletişime ağırlık verme planları. Nitekim bu durum AB’yi daha da zayıflatacaktır. NATO’daki çatlaklar nasıl Rusya’nın işine yarıyorsa, AB içerisindeki fikir ayrılıkları da Moskova’nın çıkarınadır.

Öyle görülüyor ki önümüzdeki dönemde AB-Rusya ilişkileri birçok faktöre bağlı olacak. Birliğin içerisindeki uyum, Ukrayna’nın doğusundaki sorunun çözümünde kat edilecek mesafe ve Rusya’nın bu konudaki çabası, ABD-Rusya ilişkileri, Batı’da Çin’e karşı Rusya’ya duyulacak ihtiyaç bu faktörlerin başında geliyor. 1990’lı yıllarda Avrupa’nın bir parçası olmaya çalışan Rusya’nın gündeminde çoktandır böyle bir amaç olmadığı gibi Moskova artık kendini ayrı ve bağımsız bir güç olarak görüyor. Ayrıca Rusya, AB ile ilişkilerde AB’nin kendisine daha fazla ihtiyacı olduğu düşüncesinde. Dolayısıyla da Moskova, AB ile diyalogdan yana olsa da AB ile ilişkilerde sorun teşkil eden konularda geri adım atacak gibi görünmüyor; AB ile ilişkilerin normalleşmesinin de AB’nin elinde olduğunu ileri sürüyor”.

***

Yazar hakkında