İran-İsrail Çatışması: Tahran’ın Oyun Planı

A+
A-
UHA / İnternational News Agency
Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) bünyesinde hazırlanan Kriter dergisinin Yayın Koordinatörü ve Ortadoğu Siyaset Uzmanı Mustafa CANER, kaleme aldığı “İran-İsrail Çatışması: Tahran’ın Oyun Planı” başlıklı yazısında, İran ve İsrail arasında 1979 İslam Devrimi sonrasında ortaya çıkan düşmanlığın, 45 yıldan fazla bir süredir devam ettiğini ve her iki ülkenin birbirini varoluşsal düşman olarak tanımladığının altını çizdi.
Mustafa CANER, bu düşmanlığın zaman zaman yüksek gerilimli dönemlere yol açarak dolaylı çatışmalara neden olduğunu belirterek, bu noktada ABD’nin rolünü de göz önünde bulundurmak gerektiğini hatırlattı.
ABD’nin İran’a yönelik tavrının, olumsuz bir şekilde daha sert bir pozisyona dönüştüğünde, İsrail’in de bu durumdan güç alarak İran’a karşı daha sert bir politika izlediğini ifade eden CANER, ancak ABD’nin, İran ile daha yumuşak bir ilişki benimsediğinde, İsrail’in de ABD’den beklediği desteği alamadığı için daha dikkatli bir politika izlediğini söyledi.
“Son yıllarda özellikle Trump döneminin ardından, İran ve İsrail arasındaki gerilimin arttığı görülmektedir” diyen Mustafa CANER, şunları söyledi:
“Trump’ın “maksimum baskı” politikasıyla birlikte, İsrail’in doğrudan veya dolaylı olarak İran’a yönelik saldırıları artmıştır. İran içinde ve dışında birçok İranlı hedefe saldırı düzenlenmiş ve sabotaj eylemleri gerçekleştirilmiştir. Özellikle Suriye’deki İran unsurlarına yönelik hava harekatları sıkça gerçekleştirilmiştir. 7 Ekim saldırılarının ardından İran ve İsrail arasındaki gerilim daha da tırmanmıştır. İran, Hamas ve Hizbullah gibi örgütlere destekte bulunurken İsrail de zaman zaman Suriye’de İranlı komutanları hedef almış veya İran içinde gerçekleşen terör ve sabotaj eylemlerinin arkasında olduğu iddiasıyla İran makamları tarafından suçlanmıştır. Tüm bu faktörler, İran-İsrail gerilimini beslemiştir”.
İran’ın İsrail’e Saldırısı Nasıl Gerçekleşti?
CANER, Gerilimin, İsrail’in 1 Nisan’da İran’ın Şam’daki Büyükelçiliği’ne yönelik saldırısıyla daha üst bir seviyeye ulaştığını hatırlatarak, yedi kişinin hayatını kaybettiği bu saldırıda ölenler arasında üst düzey iki general de bulunduğunu ve bu saldırıya karşılık olarak İran’ın, 13-14 Nisan tarihlerinde gerçekleştirdiği misilleme saldırılarında yüzlerce insansız hava aracı, seyir ve balistik füzeyle ilk kez doğrudan İsrail hedeflerini vurduğunu belirtti.
İran’ın saldırısının İsrail’in hava savunma sistemleri ve ABD’nin yardıma gelmesiyle sınırlı bir maddi zarara neden olmasına rağmen, siyasi ve sembolik açıdan son derece önemli bir eylem olduğuna vurgu yapan Mustafa CANER, Söz konusu saldırıdan sonra İran ve İsrail arasındaki gölge savaş veya dolaylı çatışmanın doğrudan çatışmaya dönüştüğünün ifade edilebileceğinin altını çizdi.
İran’ın Saldırısının Amacı ve Önemi Nedir?
İran’ın son birkaç yıldır İsrail tarafından kendisine yönelik gerçekleştirilen saldırılara cevap verme amacı gütmekte olduğunun görüldüğünü belirten CANER, şöyle devam etti:
“Ancak asıl olarak İran’ı İsrail’e doğrudan saldırmaya yönlendiren faktör diplomatik bir temsilciliğin hedef alınmasıydı. Bu saldırı, İran kamuoyunun artan misilleme beklentilerine cevap verme ve İran’ın bölgesel caydırıcılığını sağlama amacı taşıyordu. Söz konusu temel hedefler doğrultusunda İran, İsrail’in kendisine yönelik gelecekte düzenlemeyi planladığı saldırıları engellemek ve bölgesel/küresel aktörlerin kendisini dikkate almalarını sağlamaya çalıştı”.
İran’ın saldırıyı önemli bir askeri başarı kazanacak şekilde kurgulamadığına değinen Mustafa CANER, “Saldırının hedefi daha çok sembolikti. Bu yüzden Suriye, Irak ya da kendi sınır bölgelerinden yoğun bir füze saldırısı yapmaktansa önceden haber vererek, düşük yoğunluklu ve Şiraz ile İsfahan gibi İsrail’e uzak vilayetlerden de füze fırlatarak saldırmayı tercih etti” dedi.
(SETA) Kriter dergisinin Yayın Koordinatörü ve Ortadoğu Siyaset Uzmanı Mustafa CANER, İran’ın saldırısının aslında uzun yıllar üzerinde çokça spekülasyon yapılan füze kapasitesinin de test edilmesi anlamına geldiğini, buna bağlı olarak İsrail’in İran’ın muhtemel saldırılarını nasıl ve ne derece engelleyebileceğinin de İran tarafından gözlemlenmiş olduğunu ve tabiri caizse tarafların birbirlerini askeri olarak daha iyi tanımış olduklarını dile getirdi.
Mustafa CANER, İran’ın ayrıca kendi topraklarının en uzak köşelerinden bile İsrail’i vuracak füze teknolojisine sahip olduğunu göstermesi gibi bir sembolik hedefi olduğunun görüldüğünü ve önceden haber vermesinin İsrail’e hazırlık imkanı verse de bir taraftan da dehşet tablosu oluşturduğuna dikkat çekti.
CANER, Saldırıyı hedef alan İsraillilerin sığınaklara akın ederek korku dolu bir bekleyişe gark olduklarını ve böylece İran’ın psikolojik üstünlüğü sağlamaya çalıştığına vurgu yaptı.
“İran bu saldırıyı mutlak bir zafer olarak kendi kamuoyuna anlattı” diyen Mustafa CANER, “Diğer taraftan İranlı yetkililer, İsrail’in bir başka “hata” yapması durumunda artık hiç tereddütsüz doğrudan karşılık vereceklerini ilan etti. Saldırı İran için etkili bir imaj operasyonu şeklinde işlendi. İran bölgesel bir savaşı tetiklemek istemese de İsrail’in saldırıyı alımlama biçiminin tehlikeli sonuçlara kapı aralayacağı söylenebilir” dedi.
İsrail’in Cevabı ve İran’ın Tutumu
İran saldırılarının ardından İsrail yönetiminin öfkeli ve sert açıklamalar yaparken ABD’nin ise gerilimin büyümemesi adına İsrail’i frenlemeye çalıştığını hatırlatan Ortadoğu Siyaset Uzmanı Mustafa CANER, “Ancak tüm çabalara rağmen 19 Nisan sabahı İran’daki bazı hedeflere İsrail tarafından hava saldırıları düzenlendi. Bu saldırılar, İran’ın saldırılarıyla kıyaslandığı zaman pek çok açıdan zayıf kalıyor. Belki tam da bu zayıflık, İran’ı bir başka misillemeye yöneltmemek adına stratejik bir tercih. İsrail’in saldırıyı üstlenmemesi ve resmi kanallardan sahiplenmemesi, hatta Ben Gvir gibi bazı siyasilerin saldırının çapından hoşnut olmaması, akıllara başka bir misilleme yapılıp yapılmayacağı sorusunu da getiriyor” şeklinde aktardı.
İsrail’in saldırısının bu haliyle Tahran yönetiminin oyun planına zarar vermediğini söyleyen Mustafa CANER, İranlıların uykusunu bölmeyen, çoğunun belki hala haberdar olmadığı bu saldırıların, İran’ın 13-14 Nisan misillemesinde elde ettiğini düşündüğü psikolojik üstünlüğe zarar vermemiş göründüğünü dile getirdi.
Siyaset Uzmanı Mustafa CANER, “Eğer İsrail bir başka saldırı düzenlemezse, mesele İran için kapanmış sayılabilir. Ancak Netanyahu hükümetinin işlediği insanlık suçlarının sonuçlarına katlanmamak adına İran ile savaşmayı bir kaçış bileti olarak gördüğü gerçeği hala ortada duruyor” şeklinde kaydetti.
***
Yazar hakkında
Mustafa Caner
Kriter Yayın Koordinatörü
2010’da Uludağ Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü’nden mezun oldu. Aynı üniversitenin Siyaset ve Sosyal Bilimler Anabilim Dalı’nda başladığı yüksek lisansını 2013’te tamamladı. 2023 yılında Sakarya Üniversitesinden Ortadoğu Çalışmaları alanında doktora derecesini aldı. 2012’den bu yana Sakarya Üniversitesi bünyesinde araştırma görevlisi olarak çalışıyor. 2014’ten beri çalışmalarına aynı üniversitenin Ortadoğu Enstitüsü (ORMER) çatısı altında devam ediyor. Çalışma alanları arasında bilhassa İran siyaseti ve sosyolojisi, Ortadoğu siyaseti ve Türkiye-Ortadoğu ülkeleri ilişkileri bulunuyor.
ETİKETLER: 1 Nisan 2024 | Şam İran Büyükelçiliği Saldırısı, abd, Dış Politika, Güvenlik, İran, İran-İsrail Gerilimi, israil, Yorum
Yorumlar
Benzer Konular
Dünyaca en ünlü günlük Arapça gazetesi sayılan Şarku’l Avsat yazarı Samer Ebu HAVAS, “Ancak İsrail’in bu söylemi yoğun propaganda kampanyalarıyla sadece Hamas’ın değil tüm Filistinlilerin şeytanlaştırılmasına zemin hazırladığı için bundan sonra gelen her şey bu zihniyete göre doğal bir tepkidir, başka bir şey değil” dedi. UHA / İnternational News Agency ...
26 Mart 2024
* İsrail’in Gazze’ye yönelik bombalı saldırısında yaralanan Filistinli çocuk Abdullah el-Kahil, tedavi gördüğü Mısır’da dikkatleri üstüne çekti. * Önceki gün Kahire’de bazı özel şahsiyetleri onurlandırmak amacıyla düzenlenen ‘Farklılık Yaratanlar’ etkinliğinde yer alırken, söz konusu etkinliğe Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, bir dizi bakan ve üst düzey Mısırlı yetkililer de katıldı. UHA...
1 Mart 2024
Rusya Güvenlik Konseyi Sekreteri Nikolay Patruşev, Rus doğalgazını Avrupa’ya ulaştıran Kuzey Akım boru hatlarında geçen Eylül’deki patlamalardan Ukraynalı grupların sorumlu olduğu haberlerini şüpheyle karşıladı. Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’e yakın isimlerden biri olan Patruşev, ABD ve İngiltere’nin, Kiev’i destekleyen bir grubun geçen yıl Baltık Denizi yatağındaki Kuzey Akım doğalgaz boru hatlarını...
14 Mart 2023
İsrail, Gazze’deki soykırımını örtbas etmek için medyayı kullanıyor. İngiliz medyasında yer alan bir habere göre Yahudi lobileri, Batılı gazetecilere haziran ayında İsrail gezisi düzenledi. Gazetecilere sadece İsrail’in bakış açısından bilgi verildi, onlar da ülkelerine döndüğünde İsrail yanlısı makaleler yayımladı. İsrail, Filistinlilere yönelik soykırımını gizlemek için Batı medyası aracılığı ile manipülasyon...
22 Ağustos 2024
İSTANBUL, KİEV – UHA HABER / Ukrayna Dışişleri Bakanı Kuleba dün İstanbul’da gerçekleştirilen müzarekelerde öncelikli hedefin insani durumun iyileşmesi olduğunu bildirdi. (UHA) Uluslararası Haber Ajansı KİEV Temsilcisi ve Aktivist Daria KALENİUK‘un haberine göre, Ukrayna Dışişleri Bakanı Dimitro Kuleba, Ukrayna ile Rusya arasında İstanbul’da dün gerçekleştirilen müzakerelerde Ukrayna’nın temel hedefinin Mariupol gibi Rus...
30 Mart 2022
KİEV-UHA HABER / Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı Emine Ceppar, Polonya Kıyiv Büyükelçisi Bartoşa Tsihotskiy’e Kırım Platformu’na verilen destekten dolayı teşekkür etti. Ceppar, başkent Kıyiv’de yapılacak olan Karadeniz Güvenlik Konferansı hazırlıkları hakkında bilgi verdi. Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı Emine Ceppar, Polonya’nın Kırım Platformu’na yönelik desteklerinden dolayı Polonya’nın Kıyiv Büyükelçisi Bartoşa Tsihotskiy’e...
9 Aralık 2021
ABD Dışişleri Bakanı Blinken ve Rus mevkidaşı Lavrov G-20 dışişleri bakanları zirvesinde görüştü. Başkan Biden siber güvenlik stratejisini açıkladı, pandemi yardımlarında milyarlarca dolarlık dolandırıcılık yapanlarla mücadele için ilk adımı attı. ABD’de işgücü piyasası sağlam ancak Merkez Bankası’nın faiz arttırımı sürebilir. Washington Post’a konuşan ABD Jeolojik Araştırmalar Enstitüsü Kurumu Başkanı Christine...
3 Mart 2023
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Noel’de 36 saatliğine ateşkes uygulanması talimatın vermesini, Rusya’nın Donbas’ta Ukrayna ordusunun ilerleyişini engellemesi için yapılan bir hamle olarak değerlendirdi. TÜRKUAZ Uluslararası Haber Ajansı (TÜHA)’nın KİEV Temsilcisi Daria KALENİUK‘un haberine göre, Görüntülü mesajıyla Rusya-Ukrayna savaşındaki gelişmeleri değerlendiren Zelenskiy, “Şimdi, Noel’i Donbas’taki askerlerimizin ilerlemesini...
8 Ocak 2023