Kuzey Akım 2 Almanya’yı ABD ve Rusya arasında sıkıştıran boru hattı

UHA HABER / Bağımsız, tarafsız düşünce ve yayın kuruluşu (SETA) Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı’ndan Araştırmacı Büşra Zeynep Özdemir Daşcıoğlu, Kuzey Akım 2 projesi,  Projeye yönelik tepkileri, Kuzey Akım 2 ve Avrupa gaz piyasasındaki güncel durum araştırdı.

Araştırmacı Büşra Zeynep Özdemir Daşcıoğlu, konuyla ilgili Perspektifini (UHA) Uluslararası Haber Ajansı Avrupa Temsilcisi Tuba Nur TÜRKELİ’ne yaptı.

Büşra Zeynep Özdemir Daşcıoğlu, “Kuzey Akım Doğal Gaz Boru Hattı’nın “ikiz kardeşi” niteliğindeki Kuzey Akım 2 Doğal Gaz Boru Hattı projelendirildiği günden bu yana hararetli tartışmalara konu olmaktadır. Rusya ile Almanya arasındaki iş birliğinin sıklıkla sınanmasına neden olan tartışmalar yalnızca bu iki ülke ile sınırlı kalmamakta Avrupa’nın yanı sıra Transatlantik ilişkilere de yansımakta” olduğuna dikkat çekti.

“Bu perspektif Kuzey Akım 2 projesine ilişkin verilen bilgilerin ardından bahse konu tartışmaları ele almaktadır” diyen Daşcıoğlu, bu kapsamda projenin güncel durumunun incelenmesinin ardından Avrupa doğal gaz piyasalarındaki mevcut duruma ve projenin muhtemel etkilerine değinildiğini belirtti.

KUZEY AKIM 2 PROJESİ
Büşra Zeynep Özdemir Daşcıoğlu, 2000’lerin başında Avrupa’da artan iklim değişikliğine yönelik kaygıların enerji dönüşümü çalışmalarına hız kazandırdığını, küresel ısınmaya neden olan emisyonların en yoğun olduğu kömürün kullanımına son verilmesi planlarının gündeme alındığını hatırlattı.

Sıfır emisyonlu olmasına karşın güvenlik kaygıları nedeniyle nükleer enerjinin de kullanımının sonlandırılması tartışmalarının Avrupa Birliği’nin (AB) doğal gaz talebinde ciddi artış yaşanacağı sinyallerini verdiğini dile getiren Araştırmacı Daşcıoğlu, “Dahası Norveç, Danimarka ve İngiltere gibi Avrupa ülkelerinde doğal gaz üretiminin azalışa geçmesi söz konusu talebin karşılanması konusunda ciddi endişelere yol açmıştır. Gerek coğrafi yakınlığı gerekse dünyanın en zengin doğal gaz rezervleriyle Rusya talebin karşılanmasında en uygun seçenek olarak ortaya çıkmıştır” dedi.

Büşra Zeynep Özdemir Daşcıoğlu, 2011’de kullanıma alınan ve AB’nin doğal gaz tedarikinde önemli bir yeri olan Kuzey Akım (1) Doğal Gaz Boru Hattı’nın kapasitesinin artırılmasının yüksek talebin karşılanması için yapılan ilk çalışmalardan olduğunu beliterek, Kuzey Akım 2 projesi (resmi adıyla Kuzey Akım 2 Doğal Gaz Boru Hattı [Nord Stream 2 Natural Gas Pipeline]) Rusya’nın Yamal sahalarında üretilen doğal gazın Baltık Denizi rotasıyla Avrupa ülkelerine taşınmasını öngördüğünü ifade etti.

“Yaklaşık 1.200 kilometre uzunluğundaki bu hat, ikizi olan Kuzey Akım (1) ile aynı güzergahta yer almaktadı. 2011’de çalışmalarına başlanan yeni hattın inşası ancak 2018’de başlatılabilmiştir”  diyen Daşcıoğlu, “Kuzey Akım (1) gibi Kuzey Akım 2 de yıllık 55 milyar metreküp gaz taşıma kapasitesine sahip olacak şekilde planlandığını ve böylece Rusya’nın, Kuzey Akım doğal gaz boru hatları ile AB’ye yılda toplam 110 milyar metreküp doğal gaz ihraç edilebileceğini, ancak Kuzey Akım 2 projelendirildiği günden bu yana çok sayıda tepki ve yasal engel ile karşılaştığını açıkladı.

KUZEY AKIM 2 PROJESİNE YÖNELİK TEPKİLER VE AMERİKAN YAPTIRIMLARI
SETA Araştırmacı Büşra Zeynep Özdemir Daşcıoğlu, 2015’te üzerinde anlaşma sağlanan Kuzey Akım 2 projesi imzalandığı günden itibaren ciddi bir muhalefet ile karşılaştığına da değinerek, “AB karar alıcıları ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) başta olmak üzere pek çok kesim Rusya’nın Avrupa gaz piyasası üzerindeki etkinliğinin artacağı endişesi ve Kuzey Akım 2’nin Birliğin “doğal gaz arz çeşitliliğinin artırılması” hedefiyle çeliştiği gerekçesi ile projeye karşı çıkmaktadır” dedi.

Henüz projenin geliştirilmesi aşamasında Gazprom Danimarka, Estonya ve Finlandiya hükümetleriyle görüşürken söz konusu hükümetlerin Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinden projenin veto edilmesi yönünde baskılarla karşılaşdığını söyleyen Daşcıoğlu, Ancak Almanya gibi bir aktörün desteğini kaybetmek istemeyen ülkelerin AB’nin bu konuda tüm üye ülkeleri kapsayacak bir karar vermesi gerektiğine
dikkat çektiğine vurgu yaptı.

Araştırmacı Büşra Zeynep Özdemir Daşcıoğlu, Projenin en büyük muhaliflerinden biri Ukrayna olduğunu belirterek şunları söyledi:

“Kuzey Akım 2’nin Ukrayna’yı bypass ederek Baltık Denizi aracılığıyla doğrudan Avrupa Kıtası’na ulaşması Kiev yönetimi için büyük endişe kaynağıdır. Rusya’nın Kırım’ı ilhakı, Kiev-Moskova arasındaki siyasi ve ekonomik sorunlar ve Avrupa’ya iletilen gazın transit geçiş ücretinin (yıllık yaklaşık 3 milyar dolar) Ukrayna gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYH) içinde hatırı sayılır bir paya sahip olması Rusya karşısında elini oldukça zayıflatmaktadır”.

Dahası bazı Avrupa ülkelerinin de Ukrayna’nın bypass edilerek transit ülke rolünü kaybetmesine karşı çıktığını hatırlatan Daşcıoğlu, “Aracı ülkelere bağlı olmadan doğrudan gaz ithalatı özünde arz güvenliğini artırması nedeniyle arzu edilen bir durum iken Ukrayna’nın özel durumu ise denklemde farklı hesaplamalara neden olmaktadır. Ayrıca hatırlanacağı üzere 2000’lerde doğal gaz fiyat anlaşmazlıkları ve benzeri nedenlerle Rus gazının arzında kesintiler yaşanmıştır. Bu durum hem ciddi oranda Rus gazına bağımlı olan Ukrayna’yı hem de Doğu Avrupa ülkelerini olumsuz etkilemiş” olduğunu aktardı.

Büşra Zeynep Özdemir Daşcıoğlu, Ukrayna’nın transit ülke rolünü kaybetmesiyle Rusya karşısında hem pazarlık kozunun zayıflayacağı düşünüldüğünün hem de doğal gaz arzının tehlikeye girmesiyle ekonomisinin olumsuz etkileneceğinden endişe edildiğini belirtti.

Kuzey Akım 2’yi 1939 Nazi-Sovyet Paktı’na benzeten Polonya’nın projeye şiddetle karşı çıkan bir diğer Avrupa ülkesi olduğunu hatırlatan Daşcıoğlu, “ancak Varşova yönetiminin karşı çıkma nedeni biraz farklıdır. Polonya bir süredir Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin artması beklenen doğal gaz talebinin karşılanmasında etkin rol oynamak üzere hazırlanmaktadır. 2019’da sahibi olduğu Swinoujscie
Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (LNG) Terminali’nin kapasitesinin artırılması için AB’den 130 milyon avroluk finansman sağlayan Polonya, Norveç’in Kuzey Denizi açıklarından Danimarka aracılığıyla topraklarına ulaştırılması planlanan Baltık Boru Hattı (The Baltic
Pipe) projesi için de Birlikten 215 milyon avro hibe almıştır” şeklinde konuştu.

Araştırmacı Daşcıoğlu, yeni projelerinin Kuzey Akım 2 sonrasında Avrupa gaz piyasalarında artacak rekabetten olumsuz etkileneceğini öne süren Polonya’nın sahip olduğu ulusal gaz mevzuatı ile de doğal gaz piyasasında rekabeti oldukça sınırlı tuttuğunu, AB’nin enerji güvenliğinden ziyade kendi ulusal çıkarını düşünen ve Avrupalı tüketicilerin menfaatini kendi menfaati karşısında görmezden gelen Varşova yönetiminin sıklıkla AB tarafından yöneltilen eleştirilerin hedefi olduğuna dikkat çekti.

Eski Amerikan Başkanı Donald Trump’ın da Kuzey Akım 2 projesinin en büyük muhaliflerinden biri olduğunu hatırlatan Büşra Zeynep Özdemir Daşcıoğlu, “ABD’nin “şeyl devrimi” sonrası artan doğal gaz üretimini müttefiklerine karşı iş birliği fırsatı olarak sunan Trump, başkanlığı süresince ciddi bir LNG diplomasisi yürütmüş, her fırsatta Almanya’ya Kuzey Akım 2’den vazgeçmesi ve ABD’den LNG ithal
etmesi yönünde açık çağrı yapmıştır” dedi.

Daşcıoğlu, Rusya ile doğal gaz ticareti konusunda yapılacak iş birliklerine karşı en somut tepkinin ise Aralık 2019’da Başkan Trump tarafından imzalanan yaptırım kararı olduğunu hatırlattı.

Alınan karara göre;

-Kuzey Akım 2 ve Rusya’nın diğer deniz altı doğal gaz ihracat boru hatlarının inşasında görev alacak gemileri satan, kiralayan veya temin eden kişi veya kurumlara yaptırım uygulanacak.

-Yine aynı karara göre projeye en az 1 milyon dolar veya son on iki ay içerisinde 5 milyon dolar yatırım yapan veya Rus enerji ihracat boru hatlarının inşası için eş değer miktarda ticari faaliyette bulunan kişi veya kurumlara da yaptırım uygulanabilecek. (devam edecek)

***

Büşra Zeynep Özdemir Daşcıoğlu

[UHA Haber Ajansı, 14 Ekim 2021]