Radikalleşmenin Önlenmesine Yönelik Ulusal ve Uluslararası Çabalar (2)

Sahipkıran Stratejik Araştırmalar Merkezi (SASAM)’ın kurucusu ve Uluslararası Güvenlik Masası Direktörü Süleyman ERDEM, Akademik çalışması olarak yürüttüğü “radikalleşme ve terör” üzerine ; “Cihatçılar; El Kaide ve IŞİD’e Katılanların Hikayesi” isimli yayınlanmış kitabının ilgili bölümünde yer alan “Radikalleşmenin Önlenmesine Yönelik Ulusal ve Uluslararası Çabalar“nı değerlendirdi.

UHA / İnternational News Agency

(SASAM)’ın kurucusu ve Uluslararası Güvenlik Masası Direktörü Süleyman ERDEM, son yıllarda, radikalleşmenin önlenmesine yönelik çalışmaların terörle mücadelede çok önemli bir yere sahip olduğunun anlaşıldığını belirterek, radikalleşme çalışmaları için ulusal ve uluslararası seviyede kurumlar/yapılar kurulmaya başlandığını ifade etti.

Süleyman ERDEM, bunlardan biri olan Radikalleşme Farkındalık Ağı’nın (Radicalisation Awareness Network – RAN), Avrupa Komisyonu tarafından 9 Eylül 2011 tarihinde başlatıldığını,[13] girişim çerçevesinde, üye devletlerde şiddetin, radikalizmin ve bireylerin terörist eylemlere katılmasının önlenmesinin amaçlandığını dile getirdi.

Erdem, şunları söyledi:

“Oluşturulan bu ağın; sosyal hizmetliler, dini liderler, genç siyasi liderler, polisler ve araştırmacılar gibi Avrupa Birliği’nde radikalleşmeye karşı kilit rol oynayabilecek aktörleri bir araya getirmeyi, internetin (özellikle de sosyal medyanın) radikal hareketler tarafından propaganda için kullanımını etkisiz hale getirmeyi ve bu konuda toplumsal bir bilinç oluşturmayı hedeflediği ifade edilmekte. Radikalleşme hareketlerinin şiddete başvuran aşırıcılığa dönüşmeden önlenmesi için çalışmalar yürüten ağın, bir internet forumu ve AB çapında çeşitli konferanslarla desteklendiği [14] ve böylece radikalleşmeye karşı bilincin artırılmasının hedeflendiği belirtiliyor”.[15]

Radikalleşme çalışmaları için (ulusal düzeyde) kurulan bir diğer kurumun ise; Almanya Federal Göçmen ve Mülteci Dairesinin bünyesinde kurulan Radikalleşme Başvuru Merkezi olduğunu söyleyen Süleyman ERDEM,[16] “Türkiye’de, Almanya’daki Müslümanları engellemek ve dindarlaşan toplumu takip etmek için yeni bir adım olarak değerlendirilen ve tepki gören Merkez, 2012 yılı başından itibaren faaliyetini sürdürmektedir” dedi.[17]

ERDEM, Web sitesinin Almanca ve Türkçe hizmet veren bu Merkezin, kendisi veya yakını radikal akımlara kapılan kişilere şu şekillerde ücretsiz ve somut yardım sunduğunu duyurduğunu açıkladı:[18]

Merkez;

“• Bir ilk başvuru noktası oluşturur, sıkça sorulan soruları cevaplar ve sorun hakkında bir ilk fikir vererek aydınlatır,

• Çevrimiçi ve karşılıklı görüşme yoluyla yardım seçenekleri hakkında ilk bilgileri sağlar,
• Özel durumlarda uygun bir merkez aracılığıyla kişisel danışmanlık ve yardım sunar ve aracılık yapar,
• Tüm alanlardaki uzmanlarla doğrudan iletişim kurar ve
• Benzer durumdaki diğer kişilerle ve/veya kendi kendine yardım inisiyatifleriyle iletişim kurulmasına aracılık eder.”

Süleyman ERDEM, “Radikalleşme Başvuru Merkezi’nin “Radikalleşme ile ilgili sıkça sorulan sorular” başlıklı dokümanında, bir kişinin İslamcı aşırı bir topluluğa katıldığının ya da radikalleşmeye başladığının anlaşılması için; aşağıda yer alan hususların birkaç tanesinin bir araya gelmesinin önemli bir işaret olabileceği belirtilmektedir” dedi.[19]

“Oğlunuz/ arkadaşınız/ tanıdığınız/öğrenciniz son zamanlarda

• Dış görünüşünü belirgin bir şekilde değiştirdiyse; örneğin farklı giyinerek, saç şeklini değiştirerek, konuşması ya da tavırları ile Yaşam tarzını (yeme ve uyku alışkanlıkları, hobbileri) belirgin bir şekilde değiştirdiyse ve önceki tarzını uygunsuz olarak tanımlıyorsa

•  Şimdiye kadarki çevresi ile olan ilişkilerini kısıtlıyor hatta kesiyorsa

•  Bunun yerine belirgin bir şekilde radikal İslamcı görüşleri savunan yeni arkadaşlara, internet sayfalarına ya da hatiplere ilgi duyuyorsa

•  Dinin hayatındaki yerine önceden olduğundan çok daha fazla önem veriyorsa

•  Kendi dini inancına yönelik eleştiriye izin vermiyorsa ve her şeyi daha çok siyah beyaz kategorilerinde (“bunu farklı gören herkes haksızdır/ kötüdür / kafirdir “) düşünüyorsa

•  Dini savunması söz konusu olduğunda giderek artan bir derecede saldırgan kelimeler ve ifadeler kullanıyorsa”

Sahipkıran Stratejik Araştırmalar Merkezi (SASAM)’ın kurucusu ve Uluslararası Güvenlik Masası Direktörü Süleyman ERDEM, şöyle devam etti:

“Radikalleşme çalışmaları için kurulan bir diğer yapı ise; bir web sitesidir. http://www.radicalisationresearch.org/ adresinden erişilen site, İngiliz Hükümeti tarafından desteklenen Din ve Toplum Programı’nın (AHRC/ESRC Religion and Society Programme) sponsorluğunda faaliyet göstermektedir. Sitenin amacının; “politika yapıcılar, gazeteciler ile radikalleşme, fundamentalizm ve aşırıcılık gibi alanlarda çalışan herkese, yüksek kalitede akademik araştırma imkânı sunmak” olduğu belirtilmekte ve dinin, günümüzde yaşanan şiddet üzerinde etkisi ile 11 Eylül hadisesinden sonra belirginleşen “Müslüman aşırılıkçılığı!” konularına özel önem verildiği vurgulanmaktadır.[20]

Radikalleşme çalışmalarına yönelik diğer bir yapı ise; Eylül 2013’te oluşturulan ve 2014 yılı ortasında faaliyete başlayacağı ifade edilen, ABD ve Türkiye’nin birlikte finanse ettikleri “Küresel Sosyal Sorumluluk ve Kalkınma Fonu” olduğuna dikkat çeken Süleyman ERDEM, “Fonun gelecek on yılda 200 milyon dolardan fazla kaynak toplayacağı[21] ve Somali, Yemen ve Pakistan gibi ülkelerdeki cihatçıların ideolojik ve eleman devşirme faaliyetleri ile mücadele amacıyla, şiddet ve aşırıcılık karşıtı yerel faaliyetlere destek vereceği belirtilmektedir.[22] Fonun, farklı bölgelerden hükümetler ve sivil toplum kuruluşlarının ortaklığı ile kurulduğu ve şimdiye kadar kamu ve özel sektör işbirliği ile oluşturulan ilk küresel fon olduğu ifade edilmektedir” dedi.

ERDEM, Türkiye’de radikalleşme ile ilgili çalışma yapan tek kurum, Polis Akademisi bünyesinde 2006 yılında kurulan Uluslararası Terörizm ve Sınıraşan Suçlar Araştırma Merkezi (UTSAM) olduğunun altını çizdi.

UTSAM’ın; teori ile pratiği bütünleştirerek, terörizm, sınıraşan suçlar, insan ticareti, göçmen kaçakçılığı, uyuşturucu kaçakçılığı, organize suçlar ve siber suçlar gibi güvenliği ilgilendiren alanlarda politika yapıcılara, karar vericilere ve uygulamacılara bilgi üretiminde bulunmak amacıyla kurulduğu ifade edildiğini ifade eden Süleyman ERDEM, [23] Merkezin; radikal hareketler, radikalleşme ve radikalleşme süreçlerine ilişkin yayınları bulunduğunu anlattı.

ERDEM, “Ancak radikalleşmeye dair sadece UTSAM bünyesinde yürütülen çalışmaların, Türkiye açısından yeterli olmadığı kanaatindeyim. Zira İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan bir raporda; Suriye’ye El Kaide örgütü bağlantılı El Nusra Cephesi ve Irak Şam İslam Devleti saflarında savaşmak için giden 500 Türk bulunduğu ifade edilmektedir” dedi.[24]

“Resmen tespit edilemeyenlerin ve her geçen gün yeni gidenlerin de olabileceği düşünüldüğünde, gerçek sayının daha fazla olması ihtimal dâhilindedir” diyen (SASAM) Uluslararası Güvenlik Masası Direktörü Süleyman ERDEM, “Suriye’ye gidenler dışında her yıl yapılan El-Kaide operasyonlarında tutuklanan kişilerin sayılarında da artış olduğu ve internetteki radikal söylemlerde bulunan web sitelerindeki artış göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye’nin acilen radikalleşme üzerinde yoğunlaşacak ve radikalleşmeye karşı bireylere ve ailelere psikolojik ve dini konularda profesyonel destek verecek bir yapıya ihtiyacı vardır. Mevcut durumda radikalleşme ile mücadele, bir nebze de olsa Toplum Destekli Polislik (TDP) kanalıyla yürütülüyor olabilir. Zira TDP’nin amaçlarından birinin de; “Eğitim çağı çocuklarımızın ve gençlerin suçlara ve kötü alışkanlıklara karşı korunmasına yönelik etkin çalışmalar yürütmek” olduğu belirtilmektedir.” şeklinde aktardı.[25]

Süleyman ERDEM,“Radikalleşmenin Önlenmesine Yönelik Ulusal ve Uluslararası Çabalar“ı değerlendirmesinin son bölümünde ise şunları dile getirdi:

“Ancak bu faaliyetlerin, tek görevi radikalleşme ve radikalleşmenin önlenmesine yönelik çalışmalar yapmak ve bu konularda vatandaşlarımıza ücretsiz danışmanlık hizmeti vermek olan; profesyonellerin istihdam edildiği merkezi bir yapıdan yürütülmesi, çok daha sağlıklı sonuçlar alınmasını sağlayacaktır.

Terörle mücadelede uzun vadede başarılı olabilmek için; radikalleşme üzerine detaylı araştırmaların yapılması, bireylerin niçin ve nasıl radikalleştiklerinin bilinmesi ve radikalleşme nedenleri ile mücadele edilmesi gerektiği, dünya çapında kabul gören bir anlayış haline gelmiştir. “Sivrisineklerin avlanmakla bitirilemeyeceği, nihai çözümün bataklığı kurutmakla mümkün olduğu” analojisinden yola çıkılarak, radikalleşme nedenleri üzerinde yoğunlaşılmalı ve vakit çok geç olmadan bu nedenlerin giderilmesi için çaba sarf edilmelidir”.

[13] AB Genelinde Radikalleşme ile Mücadeleye Hız Verilecek, (Erişim Tarihi: 02.02.2014), http://www.ikv.org.tr/images/upload/data/files/ab_genelinde_radikallesme_ile_mucadeleye_hiz_verilecek.pdf

[14] European Commision, (2014), (http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-we-do/networks/radicalisation_awareness_network/index_en.htm , Erişim Tarihi: 15.01.2014)

[15] Avrupa Birliği Bakanlığı, (2011), (http://www.abgs.gov.tr/files/bulten/bulten_ekim_2011.pdf, Erişim Tarihi: 11.12.2013)

[16] Merkezin web adresi: http://www.initiative-sicherheitspartnerschaft.de/

[17] “Almanya’da Müslüman Fişlemesi!”, (Erişim Tarihi: 02.02.2014),  http://www.haberturk.com/dunya/haber/775087-almanyada-musluman-fislemesi

[18] Radikalleşme Başvuru Merkezi, (Erişim Tarihi: 02.02.2014), http://www.bamf.de/SharedDocs/Anlagen/DE/Downloads/Infothek/Sonstige/beratungsstelle-info-tuerkisch.pdf?__blob=publicationFile

[19]Radikalleşme ile ilgili sıkça sorulan sorular, (Erişim Tarihi: 02.02.2014), http://www.initiative-sicherheitspartnerschaft.de/SharedDocs/Anlagen/SPS/DE/Downloads/sps-faq-radikalisierung-TR-startseite.pdf?__blob=publicationFile

[20] Radicalization Research, (2014), (http://www.radicalisationresearch.org/about-us/, Erişim Tarihi:11.12.2013)

[21] U.S. Department of State, (2013), (http://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2013/09/214853.htm, Erişim Tarihi: 12.12.2013),

[22] U.S. and Turkey to Create Fund to Stem Extremism, (Erişim Tarihi: 02.02.2014), http://www.nytimes.com/2013/09/27/world/us-and-turkey-to-create-fund-to-stem-extremism.html

[23] UTSAM, (2014), (http://utsam.org/Sayfa.aspx?Pid=4&Cid=2&Lang=TR, Erişim Tarihi: 02.02.2014)

[24] “Suriye’ye Savaşmak İçin Giden 500 Türk’ün Kim Olduğu Soruldu”, (Erişim: 02.02.2014), http://www.haberler.com/chp-li-tanrikulu-suriye-ye-savasmak-icin-giden-500-5370513-haberi/

[25] Toplum Destekli Polislik, (2014), (http://www.asayis.pol.tr/Sayfalar/TDP.aspx Erişim Tarihi: 02.02.2014

***

Yazar hakkında

Süleyman ERDEM, Balıkesir doğumludur. Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümünden 2001 yılında lisans, Harvard Üniversitesi Kamu Politikaları Bölümünden 2009 yılında yüksek lisans derecesi almıştır. 2002 yılında Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü’nde memur olarak kamuda göreve başlayan Erdem, 2003-2004 yılları arasında Maliye Bakanlığında Vergi Denetmen Yardımcısı olarak görev yapmış, 2004 yılından itibaren de Başbakanlıkta Uzman Yardımcısı, Uzman ve Tanıtma Fonu Genel Sekreteri görevlerinde bulunmuştur. 2009-2011 yılları arasında Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu (DDK)’da Geçici Uzman sıfatıyla YÖK ve ÖSYM’deki denetimlerde görev almıştır. 2012 Aralık ayında kurulan Sahipkıran Stratejik Araştırmalar Merkezi (SASAM)’ın kurulduğu tarihten 08/10/2019 tarihine kadar başkanlığını yürütmüştür. Halen SASAM Uluslararası Güvenlik Masası Direktörü olarak görev yapmaktadır. Akademik çalışmalarını “radikalleşme ve terör” üzerine yürüten Erdem’in; “Cihatçılar; El Kaide ve IŞİD’e Katılanların Hikayesi” isimli yayınlanmış bir kitabı bulunmaktadır.