Rusya’ya uygulanmasına karar verilen yaptırımlar ve olası etkileri 

ANKARA – UHA HABER / SETA bağımsız, tarafsız düşünce ve yayın kuruluşu, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı’ndan Araştırmacı Büşra Zeynep Özdemir DAŞCIOĞLU, Rusya – Ukrayna savaşı dolayısıyla Rusya’ya uygulanacak yaptırımların neler ve bu yaptırımlara hangi ülkelerin nasıl tepki verdiği konularında açıklamalarda bulundu.

Araştırmacı Büşra Zeynep Özdemir DAŞCIOĞLU, ‘Rusya’ya uygulanmasına karar verilen yaptırımlar ve olası etkileri’ni (UHA) Uluslararası Haber Ajansı’na değerlendirdi.

DAŞCIOĞLU, Rusya’nın Ukrayna’ya girmesinin hemen ardından çok sayıda ülkeden bu durumun kabul edilemez olduğu şeklinde açıklamalar yükseldiğini hatırlatarak, İngiltere, ABD ve AB, Rusya’nın yaptırımlarla caydırılabileceği düşüncesiyle bazı kararlar açıkladıklarını söyledi.

28 Şubat itibarıyla alınan yaptırım kararlarından bazıları şu şekildedir:

• ABD, AB, Birleşik Krallık, Japonya ve Kanada’nın da aralarında bulunduğu bazı müttefikler Rusya’nın SWIFT sisteminden çıkarıldığını açıklamıştır. Bu kararla Rusya’nın küresel finansal sistem ile bağının kesilmesi hedefleniyor. Ancak şu an için enerji ticareti ödemelerinin engellenmesi söz konusu değildir.

• Yine aynı ülkeler uluslararası dolar rezervlerine erişimini sınırlandırma amacıyla Rus Merkez Bankasının varlıklarını dondurma kararı almıştır.

• Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov başta olmak üzere bazı Rus yetkililerin ABD, AB, Kanada ve Birleşik Krallık’taki varlıkları dondurulmuştur.

Ursula von der Leyen

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in Twitter hesabında duyurduğu yaptırımlar arasında doğrudan Rusya enerji sektörünü hedef alan tek bir madde yer aldığını açıklayan Büşra Zeynep Özdemir DAŞCIOĞLU, şunları söyledi:

“Söz konusu maddede Rus petrol rafinerilerinin modernizasyonunun engellenmesi yönünde önlemler alınacağı belirtilmiştir. ABD ve AB politika yapıcıları ek yaptırımları masada tuttuklarını belirtirlerken enerji sektörünü hedef alan başka bir yaptırım henüz bulunmuyor. Ancak şu ana dek alınan kararların enerji ticareti üzerinde ciddi bir etki oluşturması beklenmiyor. Bunu enerji gelirlerinin Rusya’nın toplam ihracatının içindeki payını inceleyerek anlamlandırmak mümkündür.

Dünyanın en büyük doğal gaz ihracatçısı olan Rusya’da söz konusu ihracattan elde edilen gelir toplam ihracat gelirinin yüzde 13’üne karşılık geliyor. Toplam ihracat gelirleri içinde ham petrol ve petrol ürünleri ihracatının payı yaklaşık yüzde 53 iken kömür ihracatının payı ise yaklaşık yüzde 5 düzeyindedir”.

DAŞCIOĞLU, AB üyesi ülkelerine ihraç edilen gazın toplam doğal gaz ihracatında yaklaşık yüzde 35’lik bir paya sahip olduğu düşünüldüğünde ise söz konusu ülkelerden elde edilen doğal gaz gelirinin sınırlı olduğunun anlaşıldığını, buna karşılık Avrupa ülkelerinin ve Japonya’nın Rusya’nın toplam petrol ihracatının yüzde 60’ından fazlasını oluşturduğunu vurgulamak gerektiğini aktardı.

“Yani Rus ekonomisini doğal gaz ticaretinin durdurulmasından ziyade petrol ticaretinin durdurulmasının ciddi ölçüde etkileyeceği aşikardır” diyen Büşra Zeynep Özdemir DAŞCIOĞLU, “Ancak son tahlilde Batılı ülkelerin Rusya’nın enerji sektörünü de yaptırımların hedefine alması halinde Rusya’nın petrol, gaz ve kömürünün uluslararası piyasalardan çekilmesi durumu ortaya çıkacaktır” dedi.

DAŞCIOĞLU, böyle bir durumda halihazırda ciddi bir sınamadan geçen küresel enerji piyasalarının sert bir kriz ile karşı karşıya gelmesinin kaçınılmaz olacağına dikkat çekerek, “Koronavirüs (Covid-19) salgını öncesi  döneme kıyasla on kata yakın artan doğal gaz fiyatları, 2014 sonrası ilk kez 100 dolar seviyesine ulaşan petrol fiyatları ve 200 dolar civarında olan kömür fiyatlarının daha da yükselmesi ve bu durumun ise ülke ekonomilerinin yanı sıra petrol ve doğal gaz sektörünün geleceğini de etkilemesi öngörülmekte” olduğuna vurgu yaptı..

BAZI ÜLKELERİN YAPTIRIMLARA KARŞI TUTUMLARI

Büşra Zeynep Özdemir DAŞCIOĞLU, Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesini kabul edilemez olarak nitelendiren Türkiye’nin taraflara diplomasi çağrısı yaptığını hatırlatarak, durumu savaş olarak kabul eden Türkiye’nin, Montrö Sözleşmesi’nin gerekliliklerini yerine getirme konusunda da kararlı olduğunu vurguluyor ve bununla birlikte Türkiye’nin hem Rusya hem de Ukrayna ile uzun süredir devam eden çok sayıda alandaki iş birlikleri nedeniyle tarafsızlığını koruduğunun altını çizdi.

Bu nedenle Türkiye’nin, Avrupa Komisyonu’nda düzenlenen Rusya’nın üyeliğinin askıya alınması yönündeki oylamada da çekimser kalmayı tercih ettiğini ifade eden SETA Araştırmacı DAŞCIOĞLU,” Bahsi geçen oylamada benzer bir tutum Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) tarafından da sergilenmiştir. BAE bir süredir OPEC+ içinde de Suudi Arabistan’a karşı Rusya ile yan yana adım atıyor. Bilhassa koronavirüs salgını boyunca OPEC+ görüşmelerinde alınan kararlara topluluğun de facto lideri konumundaki Suudi Arabistan’ın uymayışı her iki tarafta da rahatsızlığa neden olmuştur” dedi.

Büşra Zeynep Özdemir DAŞCIOĞLU, Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE), Rusya ile birlikte topluluk içinde Suud’u dengelemeye çalıştığını belirterek, ayrıca Rusya’ya uygulanması düşünülen yaptırımların petrol alanına taşınmasının hiçbir OPEC+ üyesinin istemeyeceğini düşünmenin de hatalı olmayacağına dikkat çekti.

“Zira örgüt uzunca bir süre İran’dan kaynaklanan açığı kapatma konusunda sorun yaşamıştır” diyen DAŞCIOĞLU, Halihazırda İran’ın yanı sıra Libya ve Venezuela’da da yaptırımlar nedeniyle petrol üretimi konusunda sorunlar olduğu düşünüldüğünde Rus petrolünün piyasalardan çekilmesi ciddi bir arz açığına neden olacaktır. Bu da halihazırda 2014’ten bu yana ilk kez 100 dolara dayanan petrol fiyatlarının daha da yükselmesine yol açacaktır” dedi.

Büşra Zeynep Özdemir DAŞCIOĞLU, Çin’in ise yaptırımlara karşı en net taraf alan ülkelerden biridir olduğuna vurgu yaparak, şunları söyledi:

“Krizin tırmandığı ilk günlerde  alınan yaptırım kararlarını “illegal” olarak nitelendiren Çin Dışişleri Bakanlığı yaptırımların tarafların arasındaki şiddetin dozunu daha da artıracağını düşündüğünden yaptırımlara karşı çıkıyor. Ayrıca bilhassa ABD’nin 2011’den bu yana Rusya’ya yaptırımlar uyguladığını ancak bu yaptırımların Moskova’nın eylemleri üzerinde hiçbir etkisinin olmadığını belirtiyor”.

HABER : Ataner YÜCE

***

BÜŞRA ZEYNEP ÖZDEMİR DAŞCIOĞLU
2013’te İzmir Ekonomi Üniversitesi İşletme Fakültesi Uluslararası İlişkiler ve Avrupa Birliği Bölümü’nde lisans eğitimini tamamlamış, 2016’da aynı üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsü’nden Sürdürülebilir Enerji alanında yüksek lisans derecesini “European Energy Union: A Further Step ahead or Reorganization?” isimli tez çalışması ile almıştır. Doktora eğitimine Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler programında devam eden Özdemir Daşcıoğlu SETA Vakfı’nda araştırmacı olarak çalışmaktadır.

[UHA Haber Ajansı, 08 Mart 2022]